Հայաստանի Խորհրդայնացում
Համադրեց՝ ՍԱՐԳԻՍ ՓՈՇՕՂԼԵԱՆ
Լսենք Ս. Վրացեանը, իր «ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ» գիրքի միջոցաւ տպուած Երեւան, 1993-ին:
…«Հայոց ազգային խորհուրդը, ուժեղացնելով իր կազմը, անցնի գործելու հայութեան կեդրոնում՝ ստանձնելով կառավարական ֆունկցիաները, օժտուած տիքտադորական իրաւունքներով հայ կեանքի բոլոր երեւոյթների եւ գործերի նկատմամբ»:
…«Դէպքերը գահավէժ՝ իրենք էին գալիս ստիպելու անել այն, ինչից մարդկային բանականութիւնը յամառօրէն աշխատում էր խուսափել»:
…«Հրատարակեց հետեւեալ յայտարարութիւնը, որը, թէեւ իսկական առումով անկախութեան հռչակում չէր, բայց դէպքերի բերումով դարձաւ այդպիսին:» (Էջ 160-1)
Այսպիսով ուրեմն, Հայաստան անկախացաւ Թուրքերու ճնշումով, պայմաններով, ու եռագոյնը ծածանեցաւ Հայաստանի մէկ փոքր տարածութեան վրայ…:
Իսկ յետոյ՝ դարձեալ դիմենք նոյն աղբիւրին.-
«Այսպէս, ուրեմն, մի կողմից թուրքերն էին սպառնալիքով վերջնագրերով խօսում, միւս կողմից՝ հայ եւ ռուս պոլշեւիկները: Հայաստանը ընկել էր երկու կրակի միջեւ: Կառավարութեանը ուրիշ ելք չէր մնում, բայց եթէ ընտրելով փոքրագոյն չարիքը, տեղի տալ եւ հասկացողութեան գալ Խորհրդ. Ռուսաստանի ներկայացուցչի հետ: Հայաստանի խորհրդայնացումը այլեւս դառնում էր անխուսափելի:»
