ՋՈՐՋ ԱԼ-ԱՔՈՒՐԻ
Լիբանանեան եւ արաբական մամուլի մէջ ծանօթ սիւնակագիր եւ քաղաքական վերլուծաբան Ժորժ Աքուրի հետեւեալ յօդուածը (բնագիրը՝ արաբերէն) ստորագրած էր երբ Պաքուիի մէջ գերի պահուող Վիգէն Էօլչեքճեանի անունը սկսաւ շրջանառուիլ այն 32 հայ գերիներու ցուցակին մէջ, որոնք ազատ պիտի արձակուէին հետ Հայաստան-Ազրպէյճան համաձայնութեան մը:
Աւելի ուշ, գերիներու տուն դարձի գործողութեան աւարտին յայտնի դարձաւ, որ Վիգէնի անունը դուրս բերուած էր խումբէն, փոխանակուելով այլ հայորդիի մը անունով:
Այսպիսով պարզուեցաւ, որ մեր գործընկերին հարցական վերնագիրն ու գրութեան մէջ արտայայտած այն խօսքը, որ շատ յաճախ սատանան կը տեղակայուի գործարքներու մանրամասնութեանց մէջ, դժբախտաբար իրաւացի էին:
Հետեւեալ տողերով տեղ կու տանք, Հայ ժողովուրդի բարեկամ գործիչին յօդուածին արեւելահայերէն թարգմանութեան, մինչ Վիգէն տակաւին կը մնայ թշնամիին մօտ եւ իր ընտանիքը կը սպասէ կողմերուն յաջորդ գործարքին, որ կրնայ Վիգէնը ի վերջոյ իր ընտանիքին գիրկը վերադարձնել:
Խմբ.
Պատերազմների ծախսերը միշտ արագ են վճարվել, մինչդեռ խաղաղ համաձայնագրերի արդյունքները քաղվում են դանդաղ։ Այս հավասարումը վերաբերում է կալանավորներին և բանտարկյալներին, որոնց ազատության ժամացույցը հազվադեպ է համընկնում «հրադադարի» ժամացույցի հետ։ Դրա վառ օրինակն է լիբանանահայ Վիգեն Էօլչեքճյանի վիճակը, ով 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ից, այսինքն՝ Լեռնային Ղարաբաղի տարածաշրջանում հրադադարի հաստատման և համաձայնագրի ստորագրման առաջին օրը գտնվում է Ադրբեջանի բանտերում։ Ռուսաստանի կողմից հովանավորվող համատեղ հռչակագիրը, որը հանգեցրեց 44-օրյա պատերազմի ավարտին։
Վիգենը, ով ծնվել է 1979 թվականի հուլիսի 12-ին Պուրջ Համուդում և ծառայել է լիբանանյան բանակում, և նրա որդին կամավոր ծառայել է այնտեղ նրանից հետո, օրինակ է լիբանանցիների, ովքեր տեղահանվել են այս երկրում արժանապատիվ ապրելու հորիզոնի արգելափակման պատճառով: . Ուստի, ինչպես հայկական ծագում ունեցողներից շատերը, ովքեր վերականգնեցին Հայաստանի քաղաքացիությունը և ստացան ինքնություն ու անձնագրեր, նա 2018 թվականին վերադարձավ իր նախնիների երկիր՝ կայունության, ապահովության և ապահովության փնտրտուքների համար։
Երևանից նա Լեռնային Ղարաբաղի մարզ է տեղափոխվել 2020 թվականին այն բանից հետո, երբ հայկական պետությունը լաւ պայմաններ է առաջարկել տարածաշրջանում բնակվելու համար տեղափոխվածներին բնակարանով ապահովելու և աշխատանքի հնարավորություններով: Ինչպես բոլոր տղամարդիկ, նա էլ հայկական բանակում պահեստային էր։ 44-օրյա պատերազմի բռնկման հինգերորդ օրը նա մեկնել է Երեւան, սակայն զինադադարի առաջին օրը վերադարձել է մարզ՝ իր ուղեբեռը հավաքելու, որտեղ էլ ընկել է ադրբեջանցիների ձեռքը, ովքեր զինվորական լուսանկարներ են գտել նրա բջջային հեռախոսով:
Ճիշտ է, ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի՝ որպես հովանավոր, Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի և ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի ստորագրած համատեղ հռչակագիրը իր ութերորդ կետում ներառել է ռազմագերիների փոխանակման պարտավորություն, սակայն այս գործը դեռ ավարտված չէ:
Սակայն այս գծում կարևոր զարգացում տեղի ունեցավ հինգշաբթի, 7 դեկտեմբերի 2023-ին, երբ Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի աշխատակազմը և ԱՀ Նախագահի վարչակազմը հանդես եկան համատեղ հայտարարությամբ՝ պարզելով, որ պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել, որ Բաքուն ազատ կարձակի 32 հայ ձերբակալվածների (26 զինվորական և 6 քաղաքացիական անձ)՝ երկու ադրբեջանցիների ազատ արձակման դիմաց։ Երկու կողմերի աղբյուրները հաստատել են, որ Վիգէնի անունը ազատ արձակվողների ցուցակում է։
Հատկանշական է, որ այս համաձայնագիրը կնքվել է ոչ թե հռչակագրի դրույթների իրականացման համար, այլ ավելի շուտ հիմնված է պատեհական շահերի վրա, որը ներկայացնում է Հայաստանի աջակցությունը Ադրբեջանին, որը հյուրընկալի ՄԱԿ-ի Կլիմայի մասին շրջանակային կոնվենցիայի Կողմերի համաժողովի քսաներորդ նստաշրջանը:
Թեև «սատանան ընկած է մանրուքների մեջ», հատկապես բանակցային գործընթացներում, սակայն դա չխանգարեց Լիբանանի հայազգի երկու երեսփոխաններին՝ Հակոբ Բագրատունեանին և Փոլա Եագուբյանին, որ շտապեն դեկտեմբերի 8-ին «X» հարթակի միջոցով յայտնել իրենց դիրքերը որպես իրենց ընթացիկ մրցակցության և վեճերի մի մաս: Բագատունյանը գրել է. «Եթե մտադրությունները իրական են, ապա լիբանանցի բանտարկյալ Վիգեն Էօլչեքճյանը կազատվի ադրբեջանական բանտերից։ Սպասելով Վիգենի ազատությանը, մենք շնորհակալություն ենք հայտնում Լիբանանի արտաքին գործերի նախարարության և Լիբանանի անվտանգության մարմինների ջանքերին»։ Ինչ վերաբերում է Եագուպյանին, նա գրել է. «Շնորհավորում եմ Լինդային և Քրիստինին: Վիգենը երեկ երեկոյան դուրս եկած բանտարկյալների թվում է: Ձեր շարունակական ջանքերի և գործին հետևելու շնորհիվ Վիգենը վերադարձել է ձեզ հետ տոնելու առաջիկա տօները: Շատ շնորհակալ եմ Աստծուն նրա անվտանգության համար»։
Բագրատունյանը շտապեց շնորհակալություն հայտնել Արտաքին գործերի նախարարության և Լիբանանի անվտանգության մարմինների ջանքերի համար, որոնց դերն աննշան էր: Նույնիսկ Լիբանանի աշխատանքի նախարար Մուստաֆա Բայրամը 2023 թվականի նոյեմբերի 22-ին Բաքու կատարած այցի ժամանակ ոչ թե բարձրաձայնել էր Վիգենի հարցը, այլ ավելի շուտ ողջունել «Ադրբեջանի դիմադրության նահատակներին», որոնք օրին գրգռել էին ծագումով Հայ լիբանանցիներին կիրքերը: Ինչ վերաբերում է Եակուպյանին, ան կը հաստատեր Վիգենի արդեն իսկ տուն վերադարձը, առանց սպասելու գործարքի աւարտին: Նրանք չսպասեցին բանտարկյալների փոխանակման գործընթացի ավարտի հաստատմանը, քանի որ լիբանանցի քաղաքական գործիչների մեծ մասի մոտ առկա մրցակցության «աղտոտվածությունը»՝ նույնիսկ քաղաքացիների ցավի և սպասելու անհանգստության հաշվին, նրանց մղում է ավելի շուտ շտապողականության, քան իրականությունների իրազեկ լինելը:
Այսօր Վիգենի ընտանիքը, որն առաջին իսկ պահից չհանդարտվեց նրա ազատ արձակման համար, հաշվում է վայրկյանները՝ հույս ունենալով վերջ տալ կալանքի տակ գտնվող նրա ողբերգությանը, որը թույլ չտվեց նրան մասնակցել մորը հրաժեշտ տալուն, հատկապես այն բանից հետո, երբ 2021 թվականի հունիսի 14-ին դատապարտվել է 20 տարվա ազատազրկման։ Ուստի նրանք կապ են հաստատել Միջազգային Կարմիր Խաչի հետ և մտահոգություն հայտնել մարդասիրական կազմակերպություններին։ Այն նաև գործողություններ ձեռնարկեց տեղական մակարդակում՝ մեկից ավելի խորհրդարանական և պաշտոնական մակարդակներում՝ արտաքին գործերի նախարարությունից մինչև գեներալ-մայոր Աբբաս Իբրահիմը: Նրանք նաև մեկնեցին Հայաստան՝ տեղական իշխանությունների և ամերիկացի միջնորդի հետ նրա գործին հետևելու համար:
Թող Երևանի և Բաքվի միջև բանակցությունները հասնեն իրենց երջանիկ ավարտին, և Վիգենը վերադառնա Լիբանան՝ իր սիրած հայրենիքի գիրկը։
