Ուրբաթ, 14. 02. 2025

spot_img

Հայոց Ցեղասպանութեան Նուիրուած Հրապարակային Քննարկում

Երեքշաբթի,  10 Մայիս 2016, երեկոյեան ժամը   7.30-ին, ՀԲԸՄ-ՀԵԸ –ի Կեդրոնական Վարչութեան նախաձեռնութեամբ, մշակոյթի նախարար Ռեմոն Արաքճիի հովանաւորութեամբ՝  Հայոց Ցեղասպանութիւն – Պատմութիւն եւ Մարդկային Իրաւունք խորագիրի տակ, հրապարակային քննարկում մը  տեղի ունեցաւ Սէն Ժոզէֆ համալսարանի, Ֆրանսուա Պասիլ  սրահին մէջ:

Քննարկումին ներկայ գտնուեցան  մշակոյթի նախարար Ռեմոն Արաքչի, ուժանիւթի նախարար Արթիւր Նազարեան, Լիբանանի մօտ  Հայաստանի  դեսպան Սամուէլ Մկրտչեան, ՀԲԸՄ-ի Լիբանանի Շրջանակային վարչութեան անդամներ, ՀԵԸ-ի Կեդրոնական վարչութեան ատենապետ Վիգէն Չերչեան եւ անդամներ, մտաւորականներ, մամլոյ  եւ լսատեսողական միջոցներու ներկայացուցիչներ, միութենականներ  եւ  պատկառելի   թիւով  ազատ ունկնդիրներ:

Գնահատելի սոյն միջոցառումին բացման խօսքը  արտասանեց  մշակոյթի նախարար Ռեմոն Արաքչի (նշենք, թէ բոլոր խօսքերը փոխանցուեցան  անգլերէն եւ ֆրանսերէն լեզուներով, իսկ  ներկաները ընկալուչներու միջոցով, տեղւոյն վրայ թարգմանութեամբ հետեւեցան քննարկումներուն):

Մեծարգոյ  նախարարը դիտել տուաւ, թէ հայ ժողովուրդը Ցեղասպանութեան ցաւը  արդարօրէն վառ կը պահէ իր յիշողութեան մէջ, որովհետեւ յանցագործը առ այսօր կը մնայ անպատիժ: «Թուրքիա մինչեւ օրս կը ժխտէ պատմական ճշմարտութիւնները եւ մեղմացուցիչ  պատճառաբանութիւններ կը փնտռէ: Ցեղասպանութիւնը չի ճանչնար մեղմացուցիչ պարագաներ: Պատճառաբանութիւններ  որոնելու փոխարէն, նախընտրելի պիտի  ըլլար, որ Թուրքիա  ստանձնէր իր յանցագործութեան պատասխանատուութիւնը:  Հրեաներու  դէմ նացիներու յանցագործութիւններուն  համար Գերմանիոյ ներողամտութիւնը, կրնայ  լաւ օրինակ ծառայել Թուրքիոյ այսօրուան ղեկավարներուն:  Լիբանան 2000 թուականին, ինչպէս նաեւ այլ պետութիւններ, դատապարտած եւ  ճանչցած են Հայոց Ցեղասպանութիւնը»,  շեշտեց  նախարար Արաքչի: Ան  արժեւորեց  համաշխարհային պատմութեան եւ մշակոյթի մէջ հայ ժողովուրդի  դերակատարութիւնը, միաժամանակ  իր  համերաշխութիւնը յայտնեց  հայ ժողովուրդի  արդար պահանջներուն:

Հայոց Ցեղասպանութիւնը  մարդկային իրաւանց տեսանկիւնէն դիտելով, նախարարը  միջազգային  ընտանիքէն  պահանջեց պատժել յանցագործը  եւ կրկնեց, թէ Հայոց Ցեղասպանութիւնը   համայն  մարդկութեան դէմ գործուած  ոճիր մըն է:

Հաղորդավար  Սամիր Նատէր ներկայացուց  օրուան առաջին բանախօսը՝   Ֆրանսայէն  ժամանած ծանօթ  պատմաբան Հենրի  Լորանսը: Ֆրանսացի  պատմաբանը վերլուծեց  Հայոց Ցեղասպանութեան  պատասխանատուութենէն խուսափելու  պատճառները: Լորանս ըսաւ, թէ 18 եւ 19-րդ դարերուն բազմաթիւ  թագաւորութիւններ, իշխանատենչութեան եւ կամ այլ պատճառներէ դրդուած, կը  կոտորէին թշնամի պետութիւններու  բանակներ: Անոնք  չէին  գնահատեր  իրենց վայրագութիւններուն տարողութիւնը եւ  հակառակ այն իրողութեան, որ նախապէս  ծրագրաւորած չէին այդ  կոտորածները, պատմութիւնը զանոնք  կը դատապարտէ  իբրեւ  յանցագործներ:  «Այլ էր  պարագան, երբ կանխամտածուած ոճիր գործէին, ինչպէս՝ Հայոց Ցեղասպանութիւնը», ըսաւ Լորանս:  Ան համառօտակի  ներկայացուց հայկական կոտորածներու նախօրէին  հայ  ժողովուրդին կրած  տառապանքները, հայ ժողովուրդի   կենցաղային նուազագոյն  իրաւունքներուն հանդէպ  սուլթաններու  հետեւողական   բռնութիւնները:  Լորանս  նշեց, թէ  Հայոց Ցեղասպանութեան փաստերը այնքան  խօսուն եւ սպառիչ են պատմութեան հետեւող  պատմաբաններուն համար, որ  ժխտումի  պատճառաբանութիւնները  ծիծաղելի կը թուին  ըլլալ, նոյնիսկ  Թուրքիայէն  դուրս ապրող  թուրք  մտաւորականութեան:  Լորանս ընդգծեց, թէ  ֆրանսացի ժողովուրդին  եւ պատմաբաններուն  համար  միանգամայն  յստակ է Ցեղասպանութեան փաստը: «Բոլորովին անիմաստ են  Հայոց Ցեղասպանութիւնը  հաստատելու նպատակով՝ պատմաբաններու   յանձնախումբ կազմելու  Թուրքիոյ առարկութիւնները», շեշտեց Լորանս:

Իր խօսքի աւարտին Լորանս նշեց, թէ 20-րդ դարու սկիզբը երբ տակաւին  չէր ստեղծուած ցեղասպաութիւն եզրը,  արեւմտեան պետութիւնները ամենածանր  բառերով դատապարտած են  հայ   ժողովուրդին  դէմ կատարուած վայրագութիւնները: Այդ  սահմանումները հոմանիշ կրնան  ծառայել Ցեղասպանութեան: Լորանս ըսաւ, թէ պատմութիւնը  չի  ճանչնար  տարբերակներ՝  ֆրանսական,  հայկական կամ  թրքական  տարբերակ: Պատմութիւնը ունի յստակ   լեզու եւ գնահատական՝ հայ  ժողովուրդին դէմ  կատարուածը կազմակերպուած Ցեղասպանութիւն էր:

Երկրորդ  խօսք առնողը եղաւ Խաղաղութիւն  եւ իրաւանց  ծրագիրներու  տնօրէն, Գոլոմպիա  համալսարանի   մարդկային իրաւանց բաժինի  դասախօս,  աշխարհաքաղաքական գիրքերու   եւ  հարիւրաւոր յօդուածներու  հեղինակ Տէյվիտ Ֆիլիփսը:  Ամերիկացի դասախօսը կեդրոնացաւ հայ-թրքական   փոխյարաբերութիւնները բնականոնացնելու  ճիգերուն մէջ  իր  դերակատարութեան շուրջ: Ֆիլիփս  նշեց, թէ Մ. Նահանգներու Պետական քարտուղարութիւնը  զինք  լիազօրած է աշխատելու հայ-թրքական  փոխյարաբերութիւնները  բնականոնացնելու ուղղութեամբ: Ան անմիջապէս նկատած է  երկու  կողմերուն միջեւ  տիրող  հակասութիւնները, այսուհանդերձ  փորձած   է  ընդհանուր  եզրեր   գտնել կողմերուն  միջեւ:  Այդ  աշխատանքներուն արգասիքը դարձած է  Հայ-Թրքական Փոխյարաբերութիւններու Բնականոնացման   Յանձնախումբը ( TARC): Ապա  ան խօսեցաւ սոյն  յանձնախումբի  հանդիպումներու  ընթացքին կողմերուն միջեւ  յառաջացած վէճերուն, սառցահալ  կատարելու համար դիմած քայլերուն, փոխադարձ վստահութիւն վերականգնելու  ճիգերուն:  Ֆիլիփս  նկարագրեց  Ժընեւի  մէջ  հայ-թրքական փրոթոքոլներու բանակցութեանց  օրերուն, քուլիսներու ետին եղած բանակցութիւնները եւ  Թուրքիոյ վերագրեց   փրոթոքոլներու   գործադրութեան ձախողութիւնը: Խոստովանելով հանդերձ, որ  հայ-թրքական  բանակցութիւնները   մատնուեցան  ձախողութեան, ան մաղթեց վերսկսած տեսնել բանակցութիւններու  գործընթացը: Ֆիլիփս դատապարտեց  Թուրքիոյ  ուրացման քաղաքականութիւնը եւ Էրտողանի ամբողջատիրական նկրտումները:

Յաջորդ  խօսք առնողը եղաւ  լիբանանահայ  հանրածանօթ պատմաբան,  աշխատութիւններու  հեղինակ, մտաւորական, կրթական  մշակ դոկտ. Զաւէն  Մսըրլեանը:  Յարգելի  դոկտորը  բացատրեց   Հայոց Ցեղասպանութեան  միջազգային ճանաչման  անհրաժեշտութիւնը:  Ան   համառօտակի նկարագրեց նախաեղեռնեան  ժամանակաշրջանը,  ընդհուպ  8 Փետրուար  1914-ը, ուր  մեծ  պետութիւններու ճնշման տակ սուլթանը խոստացաւ՝ բարեկարգութիւններ իրականացնել   հայկական նահանգներուն մէջ:  Արեւմտեան Հայաստան  պիտի ստանար  մասնակի ինքնավարութիւն:

Ապա ապացոյցներով  վերահաստատեց կոտորածներուն եւ տեղահանութիւններուն նախապէս  ծրագրաւորուած ըլլալու խորքը:   Դոկտ.  Մսըրլեան մերժեց  Ցեղասպանութեան  ժամանցելիութեան  մասին վարկածները,  մէջբերելով   հատուածներ  Ազգերու Լիկայի  1948-ի Ուխտէն:  Լեմքին՝ ցեղասպանութիւն եզրը  հիմնաւորելու նախատիպ ընդունած էր Հայոց   դէմ կատարուած  ոճիրները, որոնք  1915-ին Բրիտանիա, Ֆրանսա եւ Ռուսիա գնահատեցին  իբրեւ մարդկութեան դէմ  ոճիր: Ան ողջունեց Հայոց Ցեղասպանութիւնը  ճանչնալու  թուրք մտաւորականութեան  կեցուածքը: Դոկտ. Մսըրլեան  դիտել  տուաւ, որ հայ ժողովուրդին  ողբերգութիւնը  լիուլի կ’ամբողջացնէ   Ցեղասպանութեան Ուխտին  ենթապայմանները:  Ան յիշատակեց Երիտթուրքերու ղեկավարութիւնը  դատելու նպատակով  ստեղծուած   զինուորական ատեանը, որ   ինքնին ապացոյց է  Ցեղասպանութեան: «Հայոց Ցեղասպանութեան յանցագործները պատժելով  պիտի  կանխուին այլ   ցեղասպանութիւններ», ընդգծեց ան:  Այս առիթով դոկտ. Մսըրլեան  խիստ կարեւոր   գնահատեց՝  Թուրքիոյ  իշխանութիւններուն դէմ  ուղղուած  Դաշնակիցներու  վերոյիշեալ  ազդարարագիրը, որ  հետագային նախընթաց  դարձած է  Թոքիոյի եւ  Նիւրենպերկի  ուխտերուն եւ  օգտագործուած  ՄԱԿ-ի  մօտ  քննարկումներու ընթացքին: Սակայն  յատուկ  նպատակներով գաղտնի պահուած  է ՄԱԿ-ի արխիւներուն մէջ եւ   շնորհիւ իր հետապնդումներուն՝ բացայայտուած  ու դարձած է   հանրութեան  սեփականութիւնը:

Չորրորդ եւ  վերջին զեկուցողը եղաւ Մարդկային  Իրաւանց Պաշտպանութիւն կազմակերպութեան (MoHR) Լիբանանի նախագահ Ռէյնա Սարգիս:  Ան մարդկային  իրաւանց տեսանկիւնէն քննարկեց  Հայոց Ցեղասպանութիւնը:  «Ցեղասպանութեան  ժառանգորդներուն մօտ  հաւաքական  յիշողութիւնը  վառ պիտի  մնայ մինչեւ  ճանաչումը եւ հատուցումը», ըսաւ Ռէյնա Սարգիս աւելցնելով, թէ յանցագործութեան  ժխտումը  հոգեբանականօրէն   հարցականի տակ կը դնէ  զոհին գոյութիւնը:  Ան նաեւ  վկայութիւններ  ընթերցեց՝  Ցեղասպանութենէն  վերապրողներու հետ հոգեբաններու  փորձառութենէն:  Ռէյնա Սարգիս  զարմանք  յայտնեց, որ թուրք պետականութիւնը  տակաւին  ոչ մէկ  ճիգ կը բանեցնէ  ըմբռնելու հայ  ժողովուրդին  ողբերգութիւնը:

Բանախօսներու  ելոյթներէն ետք,  անոնք պատասխանեցին   իրենց ուղղուած հարցումներուն:

Քննարկումներու աւարտին հաղորդավար դոկտ.  Սամի  Նատէր   շնորհակալութիւն յայտնեց  բոլոր   խօսք առնողներուն եւ մասնակիցներուն:

                                                                                                     ՀԵԸ-Ի ՄԱՄԼՈՅ ԳՐԱՍԵՆԵԱԿ

 

 

spot_img

ՆՄԱՆ ՆԻՒԹԵՐ

spot_img
spot_img

ՎԵՐՋԻՆ ՅԱՒԵԼՈՒՄՆԵՐ

spot_img

Ara D. Kassabian CPA, based in Glendale, California, provides a full range of tax preparation, accounting and bookkeeping services, either in your facility or at our location. Making it quick and easy to file your taxes.

spot_img

Զօրակցիր Զարթօնք Օրաթերթին