18 Յունիս 2015-ին, Արաբական Միացեալ Էմիրութիւններուն մէջ գործող ճարտարագէտ եւ բարեգործ, նախկին մեսրոպեանական Գրիգոր Ճապուրեան եւ յայտնի գործարար Տիգրան Չապլաքեան այցելեցին Հայ կաթողիկէ Մեսրոպեան բարձրագոյն վարժարան եւ ծանօթացան վարժարանի կրթական կեանքին:
Հիւրերուն կ՛ընկերակցէին Այնճարի Հայ կաթողիկէ ժողովրդապետ Հայր Մեսրոպ վրդ. Թոփալեան, արուեստագէտ Գրիգոր Կարապետ Սագայեան եւ բարձրակարգ յուշանուէրներու արտադրութեան աշխարհահռչակ Montegrappa իտալական ընկերութեան ներկայացուցիչը: Վարժարան կատարած շրջայցին անոնց միացաւ Լիբանանի Հայ կաթողիկէ վարժարաններու տնօրէններու խորհուրդի նախագահ Հայր Գէորգ ծ. Վրդ. Եղիայեան:
Երկու հայ գործարարները հանրութեան ծանօթ են Հայոց ցեղասպանութեան 100րդ տարելիցի նշման իւրայատուկ նախաձեռնութեան մը որպէս հեղինակներ. անոնք 2015-ի Պազելի միջազգային ցուցահանդէսին (Զուիցերիա) ներկայացուցին “Էրեբունի” յուշանուէրային գրիչը, որ արժանացաւ լայն հետաքրքրութեան: Հայ ազգային եւ կրօնական մոթիվներով եւ հայ մշակոյթի ու պատմութեան ամենայատկանշական խորհրդանիշներով զարդարուած գրիչին ձեւաւորումը կատարած է գեղանկարիչ Գօգօ Կարապետ Սագայեան, արտադրութիւնը՝ Montegrappa ընկերութիւնը:
Այս առիթով, նախաձեռնութեան հեղինակները հովանաւորած են նաեւ հրատարակութիւնը «Վերածնունդով դէպի յաւերժութիւն» յուշագիրքին, ուր 8 լեզուներով ներկայացուած են դարերու ընթացքին հայ պետական, կրօնական եւ մշակութային կեանքին վրայ իրենց որոշիչ ու վճռական կնիքը դրած 61 հայ անձնաւորութիւններ: Գիրքին հեղինակն է Դոկտ. Հ. Մեսրոպ վրդ. Թոփալեան:
Այցելութեան առիթով, Գրիգոր Ճապուրեան եւ Տիգրան Չապլաքեան “Էրեբունի” գրիչ մը նուիրեցին Մեսրոպեան վարժարանի տնօրէն պրն. Կրէկուար Գալուստին, առ ի գնահատանք վարժարանին արձանագրած յաջողութիւններուն եւ կրթութեան պայմաններու զարգացման համար կատարուող աշխատանքներուն:
Ազգությամբ թուրք գրող և հրապարակախոս Քեմալ Յալչինի ,, Հոգիս ձեզմով կը խայտայ ,, գիրքը պատմում է Թուրքիայում ապրող այն հայերի մասին, որոնք շարունակում են ապրել իրենց նախնիների հսղի վրա, գաղտնի պահելով իրենց հայկական ժառանգությունը, անգամ կրոնը ։ Քեմալ Յալչինը սովորել և ավարտել է Ստամբուլի համալսարանի գրականության և փիլիսոփայության բաժինը ։ Նրա գիրքը թարգմանվել է՝ անգլերեն, ֆրանսերեն , իտալերեն, իսպաներեն, ինչպես նաև հայերեն։ Յալչինի գրքի բեմականացման հեղինակն է , Երևանի Գ․Սունդուկյանի անվան ակադեմիկան թատրոնի նախկին շնորհաշատ դերասանուհի, այժմ Նյու Յորքի ,, Սփյուռքի Ձայն ,, հեռուստածրագրի հիմնադիր ևտնօրենուհի՝ Կարինե Քոչարյանը ։
Հունիսի 21-ին, Նյու Յորքի ,, Քուինս ,, թատրոնում տեղի ունեցավ ,,Հոգիս ձեզմով կըխայտայ ,, բեմադրության բեմելին, որտեղ գլխավոր դերակատարումների համար Երևանից հյուրընկալվել էին հանրահայտ դերասան, բազմաթիվ կինո-սերիալների դերակատար՝ Արթուր Կարապետյանը(Քեմալ), և Երևանի Հ․Պարոնյանի անվան երժշտական կոմեդիայի թատրոնի ճանանչված դերասանուհի՝ Սաթիկ Հախնազարյանը(Մելինե) : Իրենց հիանալի դերակատարումներով աչքի ընկան նաև Հովհաննես Ոսկերչյանը(Վահրամ Կարապետ), Ելիզաբեթ Խոդաբաշյանը(Սուլթան Հանիմ), Կարինե Քոչարյանը(տ․Ջեհիան), Գառնիկ Ներսիսյանը(Յուսուֆ), Լուսինե Ճիրճիրյանը(Հայ մայր), Հարութ Թագվորյանը(Ալի Օուստա) և ուրիշները։ Բեմադրության պրեմիերային ներկա էր նաև գրող Քեմալ Յալչինը, որն իր գոհունակությունն ու շնորհակալությունը հայտնեց բեմադրության հեղինակին դերասանական ողջ կոլեկտիվին :
Ներկայացումը, որն նվիրված էր Հայոց ցեղասպանության 100 ամյա տարելիցին, ներկաների կողմից ընդուվեց ջերմությամբ ։
Հունիսի 22-ին ՀՀ սփյուռքի նախարարությունում տեղի ունեցավ «Արի տուն» ծրագրի երկրորդ փուլի բացման հանդիսավոր արարողությունը:
ՀՀ սփյուռքի նախարար Հրանուշ Հակոբյանի ողջույնի խոսքը արիտունցներին փոխանցեց նախարարության աշխատակազմի ղեկավար Ֆ. Զաքարյանը: Նա մասնավորապես նշեց. «Ձեզնից շատերն առաջին անգամ են Հայաստանում, բայց արդեն ստացել են առաջին տպավորությունները, հյուրընկալ ընտանիքներում ծանոթացել են ազգային սովորույթներին, նիստուկացին: Այս ծրագիրը համահայկական ծրագիր է, որովհետև մասնակցում են երեխաներ աշխարհի բոլոր կետերից: Սիրելի պատանիներ, Հայաստանում ձեզ սիրով սպասում են, բարով եք եկել:»:
«Արի տուն» ծրագրի երկրորդ փուլի մասնակիցներին ողջունեց նաև Վանաձորի դրամատիկական թատրոնի դերասան, ասմունքող Ջիվան Սարգսյանը: Ելույթ ունեցավ Երևանի մանկապատանեկան ստեղծագործության կենտրոնի «Կռունկ» պարային համույթը:
«Արի տուն» ծրագրի երկրորդ փուլին մասնակցում է 104 երիտասարդ աշխարհի 7 երկրից՝ ՌԴ-ից, Ուկրաինայից, Բելառուսից, Վրաստանից, Լիտվայից, Սիրիայից և ԱՄՆ-ից, նաև՝ Հայաստան տեղափոխված 13 սիրիահայ պատանիներ ու աղջիկներ:
ԿԱՍԵՑՆԵԼՈՒ ՀԱՄԱՐ ՄԵՐ ԼԵԶՈՒԻՆ ԵՒ ԱՐԺԷՔՆԵՐՈՒՆ ՆԱՀԱՆՋԸ»
ըսաւ Արամ Ա. Կաթողիկոս
21 Յունիս 2015-ի Կիրակին յատուկ նշանակութիւն ստացած էր Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութեան համար: Վեհարանի ընդարձակ դահլիճը ամբողջութեամբ գրաւուած էր միաբաններու, Խաչիկ Պապիկեանի դուստրերուն, ազգայիններու, լիբանանահայ վարժարաններու տնօրէններու, հայերէնաւանդ նիւթերու ուսուցիչ-ուսուցչուհիներու, ծնողներու, աշակերտ-աշակերտուհիներու եւ հայ դպրոցին ու արեւմտահայերէնին ներկայով ու ապագայով տագնապող հայորդիներու կողմէ: Առիթը` արդէն աւանդութեան կարգ անցած Կաթողիկոսարանի կազմակերպած «Խաչիկ Պապիկեան» միջ-դպրոցական մրցանքներու բախտաւոր աշակերտներուն մրցանակաբաշխութիւնն ու «Արեւմտահայերէնի Խտացեալ Միամեայ Դասընթացք»ին հետեւած ուսանող-ուսանողուհիներու վկայագիրներու բաշխման միացեալ Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութեան գահակալին` Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Ա. Վեհափառին նախագահութիւնը վայելող սոյն հանդիսութեան բացումը կատարելով` Կաթողիկոսարանի Կրթական եւ Հայագիտական Բաժանմունքի վարիչ տնօրէն Սարգիս Կիրակոսեան նախ եւ առաջ ուրախութեամբ անդրադարձաւ, որ սոյն միացեալ ձեռնարկը իւրայատուկ խորհուրդ ունի այս տարի, որովհետեւ Հայոց Ցեղասպանութենէն 100 տարի ետք, Թուրքիոյ հայաջինջ ծրագիրը պարտութեան մատնած հայ ժողովուրդի խումբ մը արժանաւոր ներկայացուցիչներ` մայրեր եւ որդիներ, միասնաբար կը պայքարին արեւմտահայերէնի եւ հայ մշակոյթի ներկային ու ապագային սպառնացող մարտահրաւէրներուն դէմ:
Ապա, թիւերու լեզուով խօսելով` ըսաւ, որ այս տարի ալ «Խաչիկ Պապիկեան» մրցանքներուն իրենց մասնակցութիւնը բերին գրեթէ մեր բոլոր կրթական օճախները` 19 միջնակարգ եւ 13 երկրորդական վարժարան, 132 աշակերտ-աշակերտուհիներով, որոնցմէ 20 մրցանակներու եւ 27 յիշատակութեան նուէրներու տիրացան 47 մասնակիցներ: Նշելէ ետք, որ յար եւ նման նախորդ տարիներուն` այս տարի ալ մրցակցութիւնը եղաւ սուր եւ արդիւնքները` երբեմն կոտորակներով հեռու իրարմէ, ընդգծեց, որ այս իրողութիւնը մասնակից աշակերտ-աշակերտուհիներուն լրջութեան եւ խոր գիտակցութեան մէկ պերճախօս Եզրակացնելով` Ս. Կիրակոսեան նշեց, որ «Խաչիկ Պապիկեանի յիշատակը յաւերժացնող մրցանքները կը գտնուին ո՛չ միայն իրենց ճիշդ ուղիին վրայ, այլեւ տարուէ-տարի աւելի մեծ գոհունակութիւն կ՚առթեն բոլորիս անխտիր»: Ապա, քանի մը տողերով ներկայացուց ակադեմական նախաձեռնութեան նկարագիր ստացած «Արեւմտահայերէնի Խտացեալ Միամեայ Դասընթացք»ը` իբրեւ իր տեսակին մէջ եզակի Այնուհետեւ, Արամ Ա. Կաթողիկոս պարգեւատրեց «Խաչիկ Պապիկեան» մրցանքներուն արժանացած 47 բախտաւոր աշակերտները, որմէ ետք, «Արեւմտահայերէն Խտացեալ Միամեայ Դասընթացք»ի մասնակիցներուն անունով իր սրտի խօսքը փոխանցեց Մարալ Պաղչէճեան-Ղարիպեան: Արեւմտահայերէնի եւ հայ մշակոյթի գոյութեան ու զարգացման սպառնացող մարտահրաւէրներուն դէմ պայքարելու իրենց վճռականութիւնը շեշտելէ ետք, ան խորին շնորհակալութիւն յայտնեց այս օգտաշատ ծրագիրին գաղափարը յղացած «Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութեան ապագայատեսիլ Վեհափառ Հայրապետին` Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Ա. Կաթողիկոսին, որ ո՛չ միայն մօտէն հետեւեցաւ ծրագիրը յաջողութեամբ պսակելու ուսուցչակազմին ճիգերուն, այլեւ իր հայրական ցուցմունքներով եւ օրհնութեամբ եղաւ «ջահակիրն ու առաջնորդը այս յոյժ կարեւոր նախաձեռնութեան»: Նոյնպէս, յատուկ շնորհակալութիւն յայտնեց «կազմակերպիչներուն եւ ծրագիրի յաջողութեան ի խնդիր իրենց մասնագիտական գիտելիքները անմնացորդ նուիրումով մեզի պարգեւած մեր ուսուցիչ-ուսուցչուհիներուն»:
Սրտայոյզ եւ ոգեշնչող էր պահը, որ իր գագաթնակէտին հասաւ Արամ Ա. Կաթողիկոսի եզրափակիչ խօսքով: 28 շրջանաւարտ-շրջանաւարտուհիները վկայագիրներով պարգեւատրելէ ետք, Վեհափառը ըսաւ. «Այս պահը վստահաբար մեզմէ իւրաքանչիւրը եւ Լիբանանի հայութիւնը ընդհանրապէս հոգեկան ու ազգային ցնծութեամբ եւ հպարտութեամբ կը լիցքաւորէ: Այս առիթէն եկող պատգամը մեր անհատական եւ հաւաքական կեանքին մէջ բարձրագոյն աստիճանի պատասխանատուոթեամբ ու լրջութեամբ նկատի պէտք է ունենալ: Այսօր, մեր կեանքին մէջ յաճախակի կերպով կը լսենք ու կը հաստատենք, թէ նահանջի մէջ է ո՛չ միայն հայ լեզուն, այլեւ` մեր հոգեւոր, ազգային, մշակութային եւ կրթական արժէքները: Այս երեւոյթին դիմաց մենք կանգ պէտք չէ առնենք, պէտք չէ ափսոսանք, ցաւինք, քննադատենք ու անցնինք: Մենք բոլորս պատասխանատուութիւն մը ունինք այս կացութեան դիմաց, մենք կոչուած ենք այնպիսի գործնական քայլերու դիմելու, որոնց շնորհիւ պիտի կարենանք կասեցնել մեր լեզուին ու արժէքներուն նահանջը: Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութեան այս նախաձեռնութիւնները գործնական քայլեր են այս ուղղութեամբ»:
Ապա, Վեհափառ Հայրապետը յատուկ կերպով ծանրացաւ հայ դպրոցին եւ հայ ուսուցիչ- ուսուցչուհիներուն անփոխարինելի արժէքին ու դերակատարութեան վրայ` զանոնք մկրտելով Մեսրոպաւանդ հոգեմտաւոր գանձերու անխաթար պահպանման ու զարգացման համար ոգի ու բռին պայքարող հայ լեզուի եւ մշակոյթի արթուն պահակներ եւ բառին ազնուագոյն առումով գաղափարապաշտ անկեղծ զինուորներ:
«Հայ դպրոցը, ինչպէս նաեւ մեր բոլոր հոգեւոր, ազգային եւ մշակութային կառոյցները, առանցքային դերակատարութիւն ունին մեր գաղութներէն ներս: Մենք այս բոլոր կառոյցներուն ճամբով ո՛չ միայն հոս` Լիբանանի մէջ մեր արժէքները պիտի պահենք, այլեւ, վերանորոգ խորհուրդով եւ յաւելեալ զօրութեամբ պիտի հարաստացնենք զանոնք: Լիբանանի հայութիւնը համահայկական համազգային դերակատարութիւն ունի կատարելիք այս ուղութեամբ, մեր բոլոր գաղութներէն ներս: Մենք այս գիտակցութեամբ պէտք է գործենք ու Եզրափակելով իր խոհերը` Վեհափառ Հայրապետը բարձրօրէն գնահատեց Պապիկեան ընտանիքիանդամները, կազմակերպիչներուն հաւաքական աշխատանքը, դատակազմի անդամներուն բծախնդրութիւնը, դպրոցներուն տնօրէնները, ուսուցիչները, ծնողներն ու ուսանողները:
Գոհ եւ ուրախ էին բոլորը: Ե՛ւ մայրերը, ե՛ւ որդիները, ե՛ւ ներկաները: Միացեալ ձեռնարկը փակուեցաւ «Կիլիկիա» մաղթերգի յուզախռով երգեցողութեամբ:
Ապրիլի 23-ին Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածնում տեղի ունեցած Հայոց Ցեղասպանութեան զոհերի սրբադասման արարողութեան ժամանակ օծուեց սուրբ նահատակների պատկերը:
Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ Ծայրագոյն Պատրիարք եւ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի հայրապետական օրհնութեամբ նահատակաց սրբապատկերը հաւատացեալ ժողովրդի խոնարհումի եւ աղօթքի համար զետեղուել է Մայր Տաճարում:
Առաջիկայ ամիս սրբապատկերը կփոխադրուի Մայր Աթոռի Ս. Հրեշտակապետաց եկեղեցի: Ի տես եւ ի օրհնութիւն հաւատաւոր հայորդիների` օգոստոսին այն կտարուի Երեւանի Սուրբ Գրիգոր Լուսաւորիչ մայր եկեղեցի, ապա Հայ Եկեղեցու հայաստանեան թեմերի առաջնորդանիստ եկեղեցիներ:
Հովանաւորութեամբ Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան Լիբանանի Շրջանային Վարչութեան եւ նախաձեռնութեամբ ու հսկողութեամբ ՌԱԿ Երիտասարդաց Միքայէլ Նաթանեան ակումբին սկիզբ առաւ նորաստեղծ ՌԱԿ Պատանեաց Շարժումը:
Մարզական եւ ընկերային ձեռնարկներու շուրջ ի մի եկած ՌԱԿ Պատանեաց Շարժումի անդամները պիտի գործեն Պուրճ Համուտի Վահան Թէքէեան Վարժարանի շրջափակէն ներս, ուր վերջերս ունեցան իրենց յատուկ կեդրոնատեղին:
Այս ծիրէն ներս Կիրակի 21 Յունիս 2015-ի առաւօտեան ժամը 10:00-ին պասքեթպոլի բարեկամական խաղ մը տեղի ունեցաւ ՀԵԸ Անդրանիկ Սեւանի սկաուտական խումբին հետ, որ աւարտեցաւ 55-45 արդիւնքով ի նպաստ ՌԱԿ-ի Պատանիներուն:
Կյանքից հեռացավ մեր ժողովրդի բացառիկ զավակ, պայծառ անհատականություն, հայկական Սփյուռքի և հայ ազգի մեծերից մեկը՝ Քըրք Քըրքորյանը:
Ապրելով դժվար, զրկանքներով լի մանկություն և պատանեկություն, նա կարողացավ իր հայկական ոգու և անկոտրում կամքի շնորհիվ հասնել անուրանալի ձեռքբերումերի, հասնել փառքի գագաթնակետին: Նա իրոք դարձավ կենդանի լեգենդ, դարձավ խարիսխ ու հենման կետ՝ Հայաստանին պատուհասած ահեղ երկրաշարժի, շրջափակման ու տնտեսական ճգնաժամի դժվար տարիներին: Նրա գործունյա և հեռատես միտքը ստեղծեց «Լինսի» հիմնադրամը, և Հայաստանում կյանքի կոչվեցին բազմաթիվ ծրագրեր՝ վերանորոգվեցին ավտոճանապարհներ, վերակառուցվեցին մշակութային հաստատություններ, դպրոցներ ու մանկապարտեզներ: Սակայն համեստ ու լռակյաց մեր հայրենակիցը երբե՛ք չհամաձայնեց իր անունով կոչել որևէ փողոց, դպրոց կամ մշակութային օջախ, ինչը ցանկանում էին անել հայաստանցիները՝ որպես երախտագիտության և սիրո արտահայտություն:
Անդառնալի է կորուստը, բայց և կասկած չկա, որ այն ամենը, ինչ արեց Քըրք Քըրքորյանը Հայաստանի և հայ ժողովրդի համար՝ դարձավ նրա անմահության խորհրդանիշը: Նրա անունը ոսկե տառերով գրվեց հայոց պատմության մեջ՝ այնտեղից երբե՛ք, երբե՛ք դուրս չգալու պայմանով: Ապրելու իր կերպով նա աշխարհին, մարդկանց, հայությանը պատգամեց, որ՝ «Գործն է անմահ, լավ իմացեք»:
Հովանաւորութեամբ Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան Կեդրոնական Վարչութեան եւ կազմակերպութեամբ՝ «ՌԱԿ ՄԱՄՈՒԼ»ի, 17 Յունիս 2015ի երեկոյեան ժամը 7:30-ին Թէքէեան Կեդրոնի «Գերսամ Ահարոնեան» սրահին մէջ տեղի ունեցաւ «Սփիւռքահայ Տեղեկատուութեան Դաշտը Անցումային Հանգրուանին Տպագիրէն Թուայնացում» խորագրով «Կլոր Սեղան»ի շուրջ հրապարակային հանդիպում մը:
Ներկայ էին ՆՍՕՏՏ Արամ Ա. Վեհափառին ներկայացուցիչը՝ Հոգշ. Տ. Պետրո Վրդ. Մանուէլեանը, Գերապատիւ Տ. Ներսէս Պետրոս 19-րդ Կաթողիկոս Պատրիարքի ներկայացուցիչը՝ Պրն. Սարգիս Նաճարեան, ՀՀ Լիբանանի մօտ Հիւպատոս Պրն. Աշոտ Վարդանեանը, ԹՄՄ իմնադիրներու Մարմնի ատենապետ ընկ. Յակոբ Գասարճեանը եւ Հիմնադիրներու Մարմնի անդամներ, ՌԱԿ Լիբանանի Շրջանային Վարչութեան ատենապետ՝ ընկ. Միքայէլ Վայէճեանը եւ վարչութեան անդամներ եւ մեծ թիւով հիւրեր ու ներկաներ:
Լիբանանի եւ Հայաստանի քայլերգներու ունկնդրութենէն ետք, «Կլոր Սեղան»ը վարող, «ՌԱԿ ՄԱՄՈՒԼ»ի եւ «Զարթօնք»ի գլխաւոր խմբագիր ընկ. Սեւակ Յակոբեան բարի գալուստի խօսքով հանդէս եկաւ՝ շնորհակալութիւն յայտնելով բոլորին եւ «Կլոր Սեղան»ի մասնակիցներուն, այս քննարկման ներկայ ըլլալու համար: Ապա նիւթին վերաբերող հորիզոններ բանալու համար ներկաներուն մօտ ան յիշեց Չարլզ Տարուինի մէկ նշանաւոր խօսքը, ուր ան կ՛ըսէ թէ «Ո՛չ ամենազօրաւորը, ո՛չ ալ ամենախելացին պիտի գոյատեւէ. այլ՝ ան, որ կարողութիւնը ունի յարմարելու նոր պայմաններուն»:
Նախքան դասախօսներու ելոյթ ունենալը Հայաստանի Հանրապետութեան Սփիւռքի Նախարարուհի Տիկ. Հրանոյշ Յակոբեան, տեսաերիզի ճամբով իր գնահատական ու զօրակցական խօսքը փոխանցեց՝ ըսելով. «Աշխարհը շատ արագ կը զարգանայ եւ կը փոխուի ու այս փոքրացող աշխարհի գլխաւոր դերակատարը տեղեկատուութիւնն է, որ վայրկեաններու ընթացքին կրնայ աշխարհը ոտքի հանել, ուրախացնել եւ կամ տխրեցնել»: Սփիւռքի նախարարուհին գնահատելով այս ձեռնարկը կազմակերպողները, բարի երթ մաղթեց «Կլոր Սեղան»ին (Հայաստանի Հանրապետութեան Սփիւռքի Նախարարուհի Հրանոյշ Յակոբեանի խօսքը կու տանք վարը՝ առանձին բաժինով):
Ձախէն՝ Շիրազ Ճէրէճեան, Շահան Գանտահարեան, Անիթա Լիպեար, Սեւակ Յակոբեան, Դոկտ. Արա Սանճեան, Դոկտ. Անդրանիկ Տագէսեան եւ Դոկտ. Հրայր Ճէպէճեան
Կլոր սեղանը վարող ընկ. Սեւակ Յակոբեան նախ խօսքը փոխանցեց Միչիկըն Համալսարանի Հայագիտութեան Ամպիոնի Վարիչ Դոկտ. Արա Սանճեանին, որ իր կարգին խօսելով համացանցի բերած փոփոխութիւններուն մասին ըսաւ, թէ «ըլլայ տպագիր, թուայնացած, համացանցային եւ կամ հեռարձակուող տեղեկատուութիւնը արհեստականացումի միջոցաւ եղած է այնպէս, որ ընթերցողը այլեւս կարելիութիւնը ունի լուրերը համեմատելու, նաեւ տարբեր աղբիւրներու հետեւելով գիտնալու տարբերութիւններն ու առաւելութիւններպ ու մէկ թերթը կամ կայքը միւսէն զանազանելու»: Դոկտ. Սանճեան նշեց, թէ առաւելաբար աւելի հետեւորդ կ’ունենայ այն տեղեկատուական կազմակերպութիւնը, որ առանց խտրութեան ամէն լուր կը փոխանցէ, առանց կուսակցական կամ գաղափարական սահմանագիծեր դնելու»:
Ընկ. Յակոբեան շնորհակալութիւն յայտնելէ ետք Դոկտ. Արա Սանճեանին, խօսքը փոխանցեց Հայկազեան Համալսարանի Հայկական Սփիւռքի Ուսումնասիրութեան Կեդրոնի Տնօրէն Դոկտ. Անդրանիկ Տագէսեանին, որ ներկայացնելով «Ոսկեփորիկ»ի գաղափարը ըսաւ, թէ «Ասօր կայ այնպիսի իրողութիւն մը, ուր գոյութուն չունի կատարելապէս վստահելի կայք մը, որ իր մէջ ուսումնասիրող աշակերտը անոր մէջ կարենայ գտնել իր ուսումնասիրել ուզած բոլոր նիւթերուն մասին, փոխանակ դիմելու զանազան աղբիւրներու, որոնց վստահելիութիւնը կրնայ կասկածի տակ առնուիլ»: Ան շեշտեց, որ թուայնացումը արխիւներու պահպանումէն անդին կարեւոր է նաեւ հանրութեան հասանելիութեան փոխանցելու համար:
Երրորդ դասախօսն էր Արաբական Ծոցի Աստուածաշունչի Ընկերակցութեան Ընդհանուր Քարտուղար Դոկտ. Հրայր Ճէպէճեան, որ հիմնականին մէջ խօսեցաւ արհեստագիտական արդի միջոցներով հոգեւոր գիտելիքներու փոխանցումներուն մասին: Դոկտ. Ճէպէճեան զանզանութիւն դնելով տպագիրին ու թուայնացածին միջեւ ըսաւ, թէ «Տպագիրը ստեղծած է իր մշակոյթը եւ թուայանացածը ունի իր մշակոյթը: Սակայն երկուքին հասարակ գիծը անոնց ընկալումն է ճիշդ ձեւով: Աշխարհի խոշորագոյն հարցերէն մէկը անգրագիտութիւնն է, որովհետեւ աշխարհի բնակչութեան մեծ մաս մը անգրագէտ է տակաւին եւ համացանցը իր լսատեսողական բարեմասնութեամբ աւելի դիւրին միջոց մըն է հասնելու անգրագէտ հանրութեան»:
Ապա խօսք առաւ Լիբանանի Հ.Բ.Ը.Մ.ի Վարիչ Տնօրէնուհի Տիկ. Անիթա Լիպեար, որ իր նիւթը PowerPoint-ի ներկայացման միջոցաւ խօսեցաւ համացանցի եւ ներկայ արհեստագիտութեանց առաւելութիւններուն ու ժխտական կէտերուն մասին, նկարներով ցոյց տալով մեծամեծ թուայնացած եւ տպագիր արխիւներ պահող ընկերութիւններու հրկիզումը, նկատել տալով թէ՛ տպագիրին եւ թէ՛ թուայնացածին կատարելապէս վստահելի չըլլալը: Տիկ. Լիպեար օրինակներ տուաւ ՀԲԸՄ-ի մէջ համացանցի արհեստագիտութեան միջոցաւ իր տարած աշխատանքէն եւ աւարտելով իր խօսքը ըսաւ, թէ «այսօրուան տեղեկատուութիւնը վաղուան պատմութիւնն է, որովհետեւ այդ միջոցաւ է, որ մենք հասանելի պիտի ըլլանք ապագայի սերունդներուն»:
«Ազդակ» թերթի Տնօրէն եւ Գլխաւոր Խմբագիր Պրն. Շահան Գանտահարեան, որպէս մամուլի երկարամեայ ծառայող, խօսեցաւ անցեալի եւ ներկայի տարբերութիւններուն մասին լրատուական ծիրէն ներս: Պրն. Գանտահարեան ըսաւ. «Միշտ կը հարցուի ինչու հրատարակել տպագիրը: Կան մտածողներ, որ այդ մէկը աւանդութիւնը պահելու համար է, ուրիշ խաւ մը գոյութիւն ունի, որ տպագիր կը պահանջէ, սկայն նպատակը հասանելի ըլլալն է: Թուայնացումի պատճառը որպէս արխիւ փրկելու կողքին դիւրութեամբ տարածելն է, որովհետեւ թուայնացումի պահպանումը եւս ապահով չէ: Ինչպէս որ թուղթը երկար չի կրնար դիմանալ, նոյնպէս սկաւառակները եւ կամ այլ արհեստագիտական սարքեր կրնան որոշ ժամանակ ետք դադրիլ գործածութենէ»: Ըստ Պրն. Գանտահարեանին արհեստագիտականացման հիմնական առաւելութիւններէն մէկը այն է, որ այսօր հանրութիւնը կարդալու կողքին կրնայ տեսնել եւ լսել փոխանցուող լուրին մանրամասնութիւնները, դէպքի կայացումէն առնուազն կէս ժամ ետք:
Վերջին զրուցողն էր «Մուսթաքպալ» հեռատեսիլի հայկական բաժնի եւ «Ռատիօ Սեւան»ի լրագրող ու հաղորդավար, ինչպէս նաեւ Պէյրութի «Արարատ» օրաթերթի քաղաքական էջի խմբագիր Պրն. Շիրազ Ճէրէճեան, յայտնեց, թէ ամէն իմաստով համացանցը դիւրացուցած է լրատուական ընկերութիւններու բոլոր գործերը, այլ երկրի մէջ պատահած տեղեկութիւն մը փոխանակ օրեր ետք ստանալու՝ ձեռք բերելու համար նոյն վայրկեանին: Պրն. Ճէրէճեան ըսաւ. «Համացանցի գոյութեամբ պէտք չունինք երկար ժամանակ սպասել լուր մը առնելու պարագային, այլ համակարգիչի դիմաց նստած կրնանք կատարել այդ մէկը: Լրատուական «համեստ» կազմակերպութիւններ նկարողներ ղրկելու կարիքը չունին առաջուայ պէս, այլ շատ դիւրութեամբ ու դէպքին ամբողջ մանրամասնութիւններով համացանցէն նկարներ կարելի է ձեռք ձգել»: Երիտասարդ լրագրողը փոխանցեց այն միտքը, որ համացանցը պատճառ դարձած է նաեւ գործազրկութեան, որովհետեւ նախապէս խմբագրատուներու մէջ պաշտօնեաներու կատարած գործերը այժմ համացանցը կը կատարէ շատ աւելի արագ միջոցներով:
Կոկիկ հիւրասիրութենէ ետք, ներկաներ եւս իրենց կարգին հարցումներ եւ միտքեր փոխանակեցին զրուկացիներուն հետ, աւելի ընդլայնելով քննարկուած նիւթերուն ծիրը նորանոր տեղեկութիւններ տալով ու քաղելով այս հրատապ հարցերուն շուրջ:
Ջերմորեն ողջունում եմ Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան Կենտրոնական Վարչության հովանավորությամբ և «ՌԱԿ մամուլի»-ի կողմից կազմակերպված «Սփիւռքահայ Տեղեկատութիւնը Անցումային Հանգրուանին՝ Տպագիրէն Թուայնացում» կլոր սեղանի մասնակիցներին և հյուրերին: Վստահ եմ, որ սփյուռքի հոգևոր-մշակութային կենտրոնում` Բեյրութում իրականացվող այս ձեռնարկը դառնալու է օրինակելի փորձ` մյուս համայնքների համար և նպաստելու է համահայկական տեղեկատվական դաշտի ձևավորմանն ու համակարգմանը, մամուլի միջոցով ստեղծված արժեքների պահպանմանը:
Անչափ ուրախ եմ, որ նոր հանգրվանում կլոր սեղանի շուրջ հավաքվել են սփյուռքյան տարբեր քաղաքական ուժերի, հոգևոր, գիտական ու համահայկական կառույցների ներկայացուցիչներ` արժևորելու և քննարկելու հայ լրատվության խնդիրները` կապված թվայնացման հետ:
Սփյուռքում «Ազդարարից» մինչև օրըստօրէ բացվող հայկական էլեկտրոնային լրատվամիջոցները եղել և մնում են հայպահպանության, հայ դատի, համազգային հիմնախնդիրերի կոչնակները: Եվ մամուլում հրապարակված արժեքների պահպանումը, թվայնացումն ու արխիվավորումը լրջագույն խնդիր են, որոնց ձեռնամուխ են եղել և Հայրենիքում և Սփյուռքում: Գործընթացը գնալով նոր թափ է ստանում` ի հայտ բերելով դրա դրական ու բացասական կողմերը: Սփյուռքի նախարարության գործունեության կարևոր ուղղություններից մեկը ևս դարձել է աշխարհասփյուռ հայությանն առնչվող գրականության, հայագիտական ուսումնասիրությունների, մամուլում եղած հրապարակումների թվայնացումը, համակարգումն ու արխիվացումը:
Կարծում եմ այս հարցում ևս մեր աշխատանքների կիզակետում պետք է լինեն Հայոց ցեղասպանության ճանաչմանը դատապարտմանն ու հետևանքների վերացմանը, հայոց պահանջատիրությանն առնչվող գիտական հոդվածների ու փաստավավերագրական նյութերի, վկայություների համակարգումը թվայնացումը արխիվացումն ու տարածումը:
Նախարարության նախաձեռնությամբ իրականացվող Լրագրողների համահայկական բոլոր համաժողովներում հայկական լրատվամիջոցները տևական քննարկումների, վերլուծությունների արդյունքում որդեգրեցին Հայ Դատը բազմակողմանիորեն ներկայացնելու ուղղություն, որի շնորհիվ 100 տարի առաջ տեղի ունեցած սոսկալի ոճրագործության մասին սփյուռքի և հայաստանյան մամուլն այնքան տեղեկատվական ու վերլուծական հոդվածներ գրեց, որ հիմա օրախնդիր է դրանց համակարգումը, թվայնացումն ու հրապարակումը:
Ուշագրավ էր, որ Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցը ոգեկոչելու նպատակով միացան մեր երեք ավանդական կուսակցությունները և պատմության մեջ առաջին անգամ ապրիլ 24-ին հայ ընթերցողի դատին ներկայացրին «Ազդակ», «Զարթօնք» և «Արարատ» օրաթերթերի մեկ-միասնական բացառիկ համարը:
Չափազանց կարևորում եմ Հայագիտական թվայնացված շտեմարանների ստեղծումը: Թերթերի տպագիր շրջանի տեղեկատվության, կրոնական տեղեկատվության արդիականացումն ու թվայնացումը: Այս իմաստով հիշատակության է արժանի 2014թ.
Հայ Կաթողիկե եկեղեցու և ՀՀ սփյուռքի նախարարության համագործակցությամբ Երևանում տեղի ունեցած Հայ Կաթողիկե եկեղեցու հաղորդակցության միջոցների 2-րդ համագումարը, որի նպատակն էր զարգացնել համագործակցությունը հայ համայնքներում գործող եկեղեցական ԶԼՄ-ների միջև և մշակել կառուցակարգեր՝ նրանց աշխատանքը քրիստոնեական և ազգային արժեքների տարածմանն ու պահպանմանը լավագույնս ծառայեցնելու համար: ՀՀ սփյուռքի նախարարության կարևորագույն ծրագրերից ՝ է նաև Սփյուռքի նախարարության նախաձեռնությամբ Հայ Կաթողիկե եկեղեցու Զմմառի և Մխիթարյան միաբանությունների Երևանի Մատենադարանի միջև կնքված համաձայնագրերով նախատեսված է թվայնացնել, ամբողջացնել և հինգ հատորով տպագրել Միաբանության շուրջ 1400 հին ձեռագրերի և հնատիպ գրքերի մատենագրությունը:
12014թ. տպագրության է պատրաստվել 250 ձեռագրերի մատենագրության առաջին հատորը, իսկ հաջորդ երեք հատորների թվայնացման աշխատանքներն ավարտված են, մատենագրության և տպագրության ուղղությամբ աշխատանքները շարունակվում են:
Կարևորելով հայ ժողովրդի՝ աշխարհով մեկ սփռված պատմական և մշակութային արժեքների, այդ թվում` գրադարանների, թանգարանների, արխիվների նյութերի թվայնացումը և տարածումը՝ մենք ստեղծեցինք Էլեկտրոնային գրադարանը (www.lib.mindiaspora.am) և Հայկական սփյուռքի պատմության վիրտուալ թանգարանը (www.armdiasporamuseum.com):
ՀՀ սփյուռքի նախարարությունն իր ստեղծման առաջին իսկ օրերից ձեռնամուխ եղավ գիտական, կրթական, տնտեսական մշակութային և այլ ոլորտներում առկա ներուժի հաշվառման և համախմբման շտեմարանի ստեղծման աշխատանքներին, որտեղ ամեն օր և անընդհատ մուտքագրվում, խմբագրվում և ամբողջացվում են նորանոր տվյալներ սփյուռքյան կառույցների, կազմակերպությունների և անհատների վերաբերյալ:
Ակտիվ գործում է ՀՀ ՍՆ պաշտոնական կայքը (mindiaspora.am), իսկ «Հայերն այսօր» էլ. թերթը, (www.hayernaysor.am) համահայակական տեղեկատվական դաշտում փորձում է հանդես գալ որպես կամուրջ:
Նախարարությունը սերտորեն համագործակցում է հետուստաընկերությունների և ռադիոընկերությունների հետ, ստեղծում է ֆիլմեր, տեսահոլովակներ, հաղորդաշարեր, որոնք ժողովվում և արրխիվավորվում են, տեղադրվում նախարարության կայքերում, տեղադրվում FTP համակարգում, որպեսզի օգտվեն և Հայաստանի և Սփյուռքի լրատվամիջոցները: Գործում է նախարարության Հայոց լեզվի հեռուստադպրոցը:
Հարգելի հայրենակիցներ,
Դարեր շարունակ գրչի մշակներն ինչպես Հայաստանում, պատմական Հայաստանի տարածքում, այնպես էլ Սփյուռքի բազմաթիվ համայնքներում ստեղծել և լույս են ընծայել մեր ժողովրդի տարբեր հատվածների տարեգրությունը: Այդ ամբողջ հարստությունը հիմնականում այսօր խունացած թղթերի վրա է և կդատապարտվի կորստի ու մոռացության, եթե մենք չմեկտեղենք մեր ուժերն ու չիրականացնենք թվայնացման և արխիվացման գործը:
Կարևորում եմ հատկապես հայ ժողովրդի հոգևոր, բարոյական արժեհամակարգին, համաշխարհային քաղաքակրթության մեջ նրա գրական, մշակութային ժառանգությանը և հայ ժողովրդի պատմությանը վերաբերող հրապարակումների, հոդվածների թվայնացումը և այդ ուղղությամբ ձեր ներդրած ջանքերը:
Փառք ու պատիվ բոլոր նրանց, ովքեր ձեռնամուխ են եղել դժվարին բայց անհրաժեշտ աշխատանքի իրականացմանը: Հայաստանում այդ գործն ունի պետական հոգածություն՝ մեծ աշխատանքներ են տարվել Մատենադարանում, Ազգային գրադարանում, ՀՀ ԳԱԱ գրադարանում, Ազգային արխիվում:
Կարծում եմ, մեր առջև ծառացած կարևորագույն խնդիրն է հզորացնել պետական և համազգային տեղեկատվական ռեսուրսները, բարձրացնել դրանց օգտագործման արդյունավետությունը, ընդլայնել հնարավորությունները: Այս տեսանկյունից նման ներկայացուցչական և բովանդակալից քննարկումները կարող են մեծապես նպաստել մեր ընդհանրական գործին: 2016 թվականին կայանալիք լրագրողների 8-րդ համաժողովը կլինի նաև այս ուղղությամբ իրականացված աշխատանքների յուրահատուկ ամփոփում
Բարի երթ եմ մաղթում կլոր սեղանի աշխատանքներին և մաղթում արդյունավետ ու արգասաբեր ընթացք:
Մերձաւոր Արեւելքի քրիստոնեաներու անասելի տառապանքներուն վրայ աչքերը բանալու կոչ հնչած է Վատիկանի մէջ` Արեւելեան եկեղեցիներու օգնութեան միաւորման ընդլայնուած նիստի մասնակիցներու ընդունելութեան ժամանակ: Հռոմի պապ Ֆրանսիսը յայտարարած է, որ այսօր կարգ մը անձերու՝ հազարաւոր մարդոց կեանքէն աւելի՝ կը հետաքրքրեն զէնքն ու քարիւղը, կը յայտնէ Panarmenian.net-ը՝ վկայակոչելով Վատիկանի ձայնասփիւռի կայանը:
Հռոմի պապը եւս մէկ անգամ ընդգծած է, թէ որքան կը վրդովեցնէ անոնց վարքագիծը, որոնք բառացի խաղաղութիւն կը քարոզեն, իսկ իրականութեան մէջ մահ կը սփռեն: «Հարկաւոր է աւելի մեծ ջանքեր գործադրել,-ըսած է ան,-արմատախիլ ընելու համար գաղտնի համաձայնութիւնները, որոնց պատճառով հազարաւոր մարդոց` կանանց, երեխաներու, ծերունիներու կեանքը շահի նժարին շատ աւելի քիչ կշիռ ունի, քան քարիւղն ու զէնքը, եւ երբ խաղաղութիւն ու արդարութիւն հռչակելով, կը հանդուրժ ենք մահ վաճառողներուն այդ հողերուն վրայ»
Ֆրանսիս պապը խնդրած է բարերարներուն օգնել յատկապէս Եթովպիոյ եւ Էրիթրէայի քրիստոնեաներուն`չմոռնալով քրիստոնէութեան օրրան Հայաստանի մասին: Պապը աւարտած է իր խօսքը Վերածնունդի մասին սուրբ Եփրեմի օրհներգէն մէջբերումով:
Մերձաւոր Արեւելքի քրիստոնեաներուն համար հիմնական սպառնալիքը կը բխի ահաբեկչական «Իսլամական պետութիւն» խմբաւորումէն:
ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսեան Յունիս 17-ին հրաւիրած է խորհրդակցութիւն` Համահայկական ամառնային 6-րդ խաղերու կազմկոմիտէի անդամներու մասնակցութեամբ: Քննարկուած են Օգոստոս 2-ին մեկնարկելիք Համահայկական խաղերու նախապատրաստման կազմակերպչական աշխատանքներու ընթացքը եւ մինչեւ խաղերու բացումը իրականացուելիք աշխատանքները:
Ինչպէս կը տեղեկացնէ ՀՀ նախագահի աշխատակազմի հասարակայնութեան եւ տեղեկատուութեան միջոցներու հետ կապերու վարչութիւնը, ՀՀ վերահսկիչ պալատի նախագահ, Համահայկական խաղերու համաշխարհային կոմիտէի նախագահ (կազմկոմիտէի նախագահ) Իշխան Զաքարեանը զեկուցած է, որ խաղերու հանդիսաւոր բացումը պիտի կատարուի Հանրապետական մարզադաշտին մէջ, իսկ փակումը` Օգոստոս 13-ին, Թատերական հրապարակին վրայ: «Միասնութիւն մարզախաղով» կարգախօսին տակ խաղերը տեղի պիտի ունենան Երեւանի, ԼՂՀ մայրաքաղաք Ստեփանակերտի, Գիւմրիի, Վանաձորի, Աբովեանի, Արտաշատի մէջ:
Համահայկական խաղերուն, ըստ կանոնադրութեան, կը մասնակցին քաղաքներու մարզական խումբերը: Կազմկոմիտէի նախագահը ներկայացուցած է խաղերու ծրագրին մէջ ընդգրկուած մարզաձեւերը, այդ մարզաձեւերէն իւրաքանչիւրին մասով մինչ այժմ ստացուած յայտերը, նաեւ յայտ ներկայացուցած քաղաքներու եւ մասնակիցներու թիւը, որոնք պիտի ամփոփուին յայտերու ընդունման վերջնաժամկէտէն` Յուլիս 15-էն ետք:
Խորհրդակցութեան մասնակիցներուն ներկայացուած են նաեւ Համահայկական խաղերու տարեգրութիւնը` սկսած 1999 թուականէն, մարզակառոյցներու վիճակը, տարբեր նախարարութիւններու եւ գերատեսչութիւններու մասով ծրագրուած աշխատանքները:
Նախագահ Սերժ Սարգսեան ընդգծած է Համահայկական խաղերը բարձր մակարդակով իրականացնելու կարեւորութիւնը եւ տուած է համապատասխան յանձնարարականներ` շեշտելով, որ Համահայկական 6-րդ խաղերը տեղի կ՛ունենան Հայոց ցեղասպանութեան 100-րդ տարելիցին նուիրուած ձեռնարկներու ծիրէն ներս եւ կը պահանջեն բոլոր պետական մարմիններէն եւ խաղերու պատասխանատուներէն առաւելագոյն ջանքեր` զայն պատշաճ կազմակերպելու եւ իրականացնելու համար:
