Այժմէական Հարցերու Բազմաձայն Քննարկումներ

«Զարթօնք», «Արեւ» եւ «Սարտարապատ թերթերը Չորեքշաբթի, 22 Յուլիս 2020-ին,  Կրինուիչի ժամով 17:00ին ներկայացուցին իրենց միացեալ հինգերորդ մամուլի լսարանը: «Սփիւռքի Ներուժի Տեսլական. Մշակման եւ Օգտագործման Հնարաւորութիւններ եւ Պահպանման Մարտահրաւէրներ» թեմայի շուրջ խորիմաստ եւ հեռանկարներով լեցուն խօսք ներկայացրեց Հայկազեան Համալսարանի Նախագահ՝ Վերապատուելի Դոկտ. Փոլ Հայտոսթեանը:                 

        
Տարբեր երկրների շուրջ 50 մասնակիցներով կազմուած առցանց հարթակը ինչպէս միշտ ձեռնհասութեամբ  վարեց՝ Լիբանանահայ ծանօթ մտաւորական, Հայկազեան Համալսարանի Հայագիտական Հանդէսի պատասխանատու խմբագիր եւ նոյն համալսարանի Սփիւռքի Ուսումնասիրութեան կեդրոնի տնօրէն՝ Դոկտ. Անդրանիկ Տագէսեանը: Ինչպէս նախորդ հանդիպումներու բացումին այս անգամ եւս, լսարանը կազմակերպող թերթերուն անունով քննարկման մասնակիցներին ողջունեց եւ մասնակցութեան համար շնորհակալութիւն յայտնեց «Զարթօնք» օրաթերթի գլխաւոր խմբագիր Սեւակ Յակոբեանը։ Ան ուրախութիւն յայտնեց, որ հետեւողականօրէն շարունակուող սոյն լսարաններու շարքը՝ նորերու կողքին  ունի իր մնայուն մասնակիցները: «Մենք արդէն իսկ նոյնանման յոյզերն ու տեսիլքը բաժնող եւ անոնց մասին բարձրաձայնող խումբ ենք այլեւս»,- շեշտեց Յակոբեան:

Վեր. Դոկտ. Փոլ Հայտոսթեանը նախ շնորհակալութիւն յայտնեց հայկական թերթերին հանդիպման կազմակերպման համար և մասնակիցներին: Նրա խօսքով՝ Սփիւռքի լայն տարածականութիւնը մեծ ներուժ է, ուժ է, որ կարելի է գործածել զարգացնելու, կառուցելու համար:

«Սփիւռքի լայն տարածականութիւնը կարող է  լինել նաև տկարութիւն կամ վատնուած։ Պարզ և դիւրին բան չէ մեծ քաղաքներում հայկականութիւնը կամ հայութիւնը ուժի վերածել, համախմբել։ Դրա համար լինում է թոյլ վիճակ։ Չնայած, որ երկրներ կան, որոնք մէկ կամ երկու մարդ կարողանում է առաջ տանել հայկական կարևոր թեմաներ։ Սրանք բացառութիւններ են»,- ասաց բանախօսը։ Ըստ Հայտոսթեանի՝ հայկական Սփիւռքի տարածականութիւնը կարող է տկարութիւն առաջացնել, քանի որ հայկական համայնքների  կամ խմբերի միջև կայ մշակոյթի, չափանիշների, կեանքի նկատմամբ ակնկալիքների, քաղաքական տարբեր պատկանելիութիւնների տարբերութիւններ։

«Մեր համահայկական ժողովներում նկատւում է, որ ակնկալիքները տարբեր են և իրապէս միասնական դարձնելը խրթին կարող է լինել։ Տարբեր երկրներից հայերը ներկայացնում են իրենց ակնկալիքները Հայաստանից, որը կարող է հակասական լինել»,- նշեց նա։

Հայկական Սփիւռքի ներուժը մշակման կարիք ունի, կարծում է բանախօսը։ Ներուժը պէտք է վերածել գործի, զարգացնել ներսի ուժը՝ ծառայեցնել հայութեան շահերին։ Դոկտ. Փոլ Հայտոսթեանը վստահ է՝ կարելի է զարգացնել Սփիւռքի ներուժը։ «Եթէ Հայաստանի Հանրապետութեան ծրագրերին սպասենք, մենք Սփիւռքի մէջ գործնական ակնկալութիւններ չենք ունենայ։ Սփիւռքը փրոճեքթ չէ, Սփիւռքը հաստատուած ժողովրդի պատմութիւնն է։ Սփիւռքն իր բոլոր խոցելի կէտերով հանդերձ պէտք է մշակի ծրագրեր, որպէսզի իրագործի ծրագրեր Հայաստանում կամ այլ վայրերում։ Դա չպէտք է լինի նեղ շահերի համար։ Սփիւռքը պէտք է ներուժի մշակման ծրագիր ձեռնարկի։ Մեր մէջ եթէ կա ներուժ, այն դուրս բերելը ինքնին պէտք է սեպուի որպէս նպատակ։ Իմաստուն ու խոհեմ չէ Հայաստանից անկախ երազելն ու այդ ներուժը օգտագործել առանց Հայաստանի։ Հայաստանը տինամիք հայկականութեան կալուած է, պարարտ հող է։ Միամիտ է կարծելը, որ առանց Հայաստանի կարելի է այս բոլորն իրագործել»,- վստահ է դոկտ․ Հայտոսթեանը։

Գալով Հայաստանին, Հայտոսթեանը նշեց՝ Հայաստանը չպէտք է Սփիւռքը դիտարկի որպէս հայրենադարձութեան թեկնածու․ «Հայը հայ է այնտեղ, որտեղ որ է՝ ունենալով իր սիրտն ու աչքը Հայաստանի վրայ»։ Սփիւռքի ներուժի զարգացման հրամայականի մասով, բանախօսը աւելի առարկայական խօսեց։ Ըստ նրա՝ կրթութիւնը, արդի և աւանդական գիտութիւնների զարգացումը, մշակութային կամրջի ստեղծումը հնի ու նորի միջև, լեզուն, գրականութիւնը, թարգմանութիւնները այն ուղղութիւններն են, որոնք պէտք է զարգացնել։ Սփիւռքի գաղթօջախներում մասնագէտ պատրաստելու, ներուժը դուրս հանելու համար կարևոր նախապայման է, որ այդ երիտասարդները, մասնագէտները կապը պահեն Հայաստանի հետ՝ այն պայմանով, որ ՀՀ-ում իրենց գործընկերները լինեն նախարարութիւնները, միութիւնները, անհատները։

«Օրակարգը պէտք է լինի բարձրորակ մարդ պատրաստելը։ Բաւարար չէ, որ մենք մեր կրկնօրինակը պատրաստենք Հայաստանի մէջ։ Սփիւռքի կառոյցները ևս այս գործում պէտք է քննադատական մօտենան իրենք իրենց։ Այս հարցով մենք յաճախ ձախողում ենք։ Մենք շատ ենք քննադատում Հայաստանը, բայց սփիւռքեան կառոյցները, որոնք պէտք է լինեն մասնագէտների պատրաստման, ներուժի զարգացման, տնտեսական, մշակութային զարգացման գործում, հաճ ախ պարտւում են քննադատութեան հարցում։ Հայաստանի մարդուժին պէտք է հնարաւորութիւն տալ հայրենիքն արտաքին դաշտից դիտելու առիթ։ Հայաստանի զարգացման համար կարևոր է, որ ՀՀ մասնագէտները պաշտօնեաները Հայաստանը դրսից դիտելու առիթ ունենան։ Պէտք է համեմատութեան եզրեր լինեն։ Պէտք է զարգացնել սփիւռքեան կառոյցների հետ համագործակցութեան առիթները։ Շատ աւելի հաստատուած ու մնայուն համագործակցութեան օրինակների կարիք ունենք, որպէսզի օգտագործենք սփիւռքի կարողութիւնները։ Սփիւռքի ուժերը պէտք է ոչ հայկական կողմեր ներգրաւեն համահայկական ծրագրերի մէջ։ Սփիւռքի մէջ բոլորն ունենք առնչութիւններ ոչ հայկական կողմերի հետ՝ պետական, տնտեսական հաստատութիւնների, ղեկավարների հետ։ Այս բոլորը կարևոր է, որ ծառայի Հայաստանի համար։ Մասնագէտների պատրաստումը երաշխիքն է միւս բոլոր հարցերի լուծման»,- մանրամասն ներկայացրեց Սփիւռքի ներուժի օգտագործման իր տեսլականն ու ծրագիրը Վեր. Դոկտ․ Հայտոսթեանը։

Դոկտ․ Հայտոսթեանը շատ է կարևորում think tank-երի ստեղծումը Հաաստանում և Սփիւռքում։ Ըստ նրա՝ խօսքը ոչ միայն պետական think tank-երի մասին է։ Թեմայի վերաբերեալ հարց հնչեց, թէ ինչպէ՞ս է պատկերացնում դրանց ստեղծումը, Դոկտ․ Հայտոսթեանը պատասխանեց՝ ինչ-որ մէկին սպասելով ոչ մի տեղ չենք հասնի, ինչ-որ մէկը պէտք է սկիզբը դնի։ «Ես ուզում եմ՝ ամեն մարդ մարտահրաւէրն իր վրայ վերցնի։ Պէտք է լինի տեսիլք, առաքելութիւն։ Ամեն մէկս զինուոր է մինչև գեներալ դառնալը»,- տեսակէտ յայտնեց բանախօսը։

Ըստ դոկտորի, առաջիկայում Սփիւռքը փոփոխութեան է ենթարկուելու և մեր պարտականութիւնն է այդ փոփոխուած Սփիւռքի հետ հաշտ ապրել, ոչ խորթ կերպով։ «Օրինակ, Հալէպը մի օր մայր գաղութ էր, հիմա քոյր գաղութ է։ Մի օր 75 հազար էր, հիմա 15 հազար է։ Մենք պէտք է տինամիք  կերպով մտածենք։ Հնարաւոր է մի տեղ լեզուն կորցնեն, մի տեղ կապը մայր Հայաստանի հետ։ Մենք պէտք է այս բոլորի մէջ նոր չափանիշներ գտնենք։ Սփիւռքը բնականաբար պէտք է փոխուի, բայց Սփիւռքի հետ մենք պէտք է վարուենք այն իրականութեան մէջ, որում ինքը իրեն տեսնում է»,- շեշտեց դոկտ․ Հայտոսթեանը։

Բանախօսի գնահատմամբ՝ առաջնահերթութիւն է սփիւռքի ինքնութեան ամրապնդումը, կայունութեան ամրապնդումը, սերունդների բարձր մակարդակի պահպանումը և Հայաստանի հետ անմիջական ու ջերմ կապերը պահպանելը։

Քննարկման մասնակիցները, Դոկտ. Տագէսեանի արհեստավարժ համադրումով, բազմաթիւ հարցեր ուղղեցին բանախօսին, որոնց համապարփակ կերպով պատասխանեց Վերապատուելին:

Հանդիպման ամբողջական վիտէոն.

Վերջում «Զարթօնք» օրաթերթի գլխաւոր խմբագիր Սեւակ Յակոբեանը շնորհակալութիւն յայտնեց մասնակիցներին, Վերապատուելի Դոկտ. Հայտոսթեանին՝ հետաքրքիր զրոյցի ու քննարկման համար։ Մեր յաջորդ հանդիպմանը խօսելու ենք «Արցախ. Նորօրեայ Մարտահրաւէրներ եւ Իրագործումներ» թեմայով: Բանախօսը լինելու է  Արցախի Հանրապետութեան ղեկավար՝ բարձրաստիճան անձնաւորութիւն  մը, որուն մասին շուտով կը յայտարարենք: Շնորհակալ եմ բոլորին մասնակցութեան համար»,- ամփոփեց հանդիպումը Սեւակ Յակոբեանը։

ՔՐԻՍԹԻՆԱ ԱՂԱԼԱՐԵԱՆ

Աջակցէ՛ ԶԱՐԹՕՆՔ-ին. Ապահովէ՛ Անոր Գոյերթը 

Հայազգի հանճարեղ ծովանկարիչ Հովհաննես Այվազովսկու 203-ամյակի կապակցությամբ հուլիսի 24-29 «Այվազովսկու օրեր» խորագրով միջոցառումների շարք է իրականացվելու: Ծրագրի շրջանակում Թեոդոսիայի Հովհաննես Այվազովսկու և Հայաստանի ազգային պատկերասրահների համագործակցությամբ նախատեսվում են վիրտուալ էքսկուրսիաներ, դասախոսություններ, վիկտորինաներ և  ծանոթություն մեծանուն նկարչի ժառանգների հետ։ «Արմենպրես»-ի թղթակցի հետ զրույցում Հայաստանի ազգային պատկերասրահի ընդհանուր հարցերով փոխտնօերն Աննա Եղիազարյանը հիշեցրեց, որ Ազգային պատկերասրահի՝ Այվազովսկու հավաքածուն մեծությամբ երկրորդն է աշխարհում: Առաջինը Հովհաննես Այվազովսկու տուն-թանգարանն է: 

«Մեր պատկերասրահի երկու սրահներում ցուցադրում ենք հեղինակի գործերը, և հուլիսի 28-ին՝ ժամը 22:00-ին,  պատկերասրահի, «Դոմ Մոսկվի» կենտրոնի «Ֆեյսբուք»-ի պաշտոնական էջերում նրկայացվելու է առցանց էքսկուրսիա, որի շրջանակում մասնագետները ներկայացնելու են Այվազովսկու կյանքը, գործունեությունը, խոսելու են հեղինակի ստեղծագործությունների մասին»,-պատմեց Եղիազարյանը:

Նրա խոսքով՝ համավարակի օրերին, երբ թանգարանները փակ են, նման միջոցառմամբ հնարավորություն է ստեղծվում կապը պահպանել արվեստասեր հանրության հետ: Պատկերասրահում կա նկարչին պատկանող 80-ից ավելի գործ, որոնց մեծ մասը մշտապես ցուցադրվում է երկու սրահներում: Ցուցանմուշներից են «Նոյն իջնում է Արարատից» կտավը, որին առանձնահատուկ ուշադրություն են դարձնելու, «Քրիստափոր Կոլումբոսը» և այլ գործեր:

«Այվազովսկու հանդեպ հետաքրքությունը միշտ մեծ է: 2017-ին մենք նշեցինք  նրա 200-ամյակը, և այդ առիթով կազմակերպված ցուցահանդեսը բացառիկ էր ոչ միայն մեր պատկերասրահի համար, այլև մեր մշակութային կյանքում, քանի որ ոչ մի ցուցահանդես նման քանակի այցելու երբևէ չէր ունեցել: Ճիշտ է՝ հիմա հեղինակի 203-ամյակն է, բայց միևնույն է կրկին մեծ է նրանով հետաքրքրվողների քանակը»,-շեշտեց Աննա Եղիազարյանը: 

Խոսելով առհասարակ վիրտուալ տիրույթում ծավալած գործունեության մասին՝ Եղիազարյանն ասաց, որ օնլայն տիրությում աշխատանքն արհեստական բնույթ չի կրում: Նա հիշեցրոց, որ մարտ ամսից, երբ երկրում արտակագ դրություն է հաստատվել, պատկերասրահը միշտ ակտիվ է եղել, վերանայել է աշխատանքը, նոր ծրագրեր է մշակել, որպեսզի ամենօրյա հրապարակումներով հնարավոր լինի պահել այցելուների հետ կապը: Իրականացրել են ծրագիր, որի շրջանակում պատկերասրահի պահոցների ցուցանմուշներն են հանրայնացրել.  եղել են գործեր, որոնք առաջին անգամ են հրապարակվել:  Նախագծերի արդյունքում հետևորդների մեծ բանակ են ձևավորել:

Պատկերասրահի ընդհանուր հարցերով փոխտնօրենը շեշտեց, որ առջևում բազմաթիվ հետաքրքիր նախաձեռնություններ են կյանքի կոչելու: Հաջորդ տարի նշելու են պատկերասրահի հիմնադրման 100-ամյակը: Այս տարվանից արդեն մի շարք ծրագրեր ու նախագծեր են մշակում: 

«Այվազովսկու օրեր» միջոցառումների շարքն իրականացնում է «Դոմ Մոսկվի» կենտրոնը: Թեոդոսիայի Հովհաննես Այվազովսկու պատկերասրահի վիրտուալ էքսկուրսիան կվարի պատկերասրահի տնօրենը՝  Տատյանա Գայդուկը։   

Միջոցառումների շրջանակում, Այվազովսկու ժառանգները Ավստրալիայից, Մեծ Բրիտանիայից, Ռուսաստանից,  ԱՄՆ-ից  տեսաուղերձներով շնորհավորել են իրենց նախապապի 203-ամյակը և պատմել հետաքրքիր պատմություններ։

Բնականաբար Քրեմլինի ուշադրութենէն երբեք չվրիպեցաւ վարչապետ Փաշինեանի բացակայութիւնը՝ գերմանական Ֆաշիստ ուժերուն դէմ համաշխարհային երկրորդ պատերազմին, սովետական կարմիր բանակին յաղթանակը նշող՝ փառահեղ զինուորական շքերթէն: Հայաստանի վարչապետը քորոնա ժահրը մատի փաթթոց ըրաւ: Կարծէք 4 ժամ տեւող Երեւան-Մոսկուա թռիչքը Հայաստանի մէջ տարածուող համաճարակի պայքարին մէջ մեծ փոփոխութիւն մը պիտի ընէր: Ինչպէս ծանօթ է հայրենական մեծ պատերազմի յաղթանակի զինուորական շքերթին, ուր մասնակցեցան 16 երկիրներ ներկայացնող աւելի քան 12 հազար զինուորներ, Պրն Փաշինեան 75 հայ զինուորներ առաքեց, յաղթանակի 75րդ տարեդարձը խորհրդանշող: Ան ընդունած էր նախագահ Փութինի պաշտօնական հրաւէրը մասնակցելու պատկառելի հանդիսութեան: Կացութիւնը փրկելու համար, գէթ նախագահ Արմէն Սարգիսեանը հոն պէտք է գտնուէր, Փութինի կողքին՝ առնուազն յիշեցնելու իր հիւրընկալին թէ սրբազան այդ պանծալի յաղթանակին մէջ աւելի քան քառորդ միլիոն հայորդիներ իրենց կեանքը նուիրաբերեցին: Հայաստանի Պաշտպանութեան Նախարարին մասնակցութիւնը  անբաւարար էր:

Քանի մը օրեր առաջ, վաղ առաւօտեան, մօտիկ բարեկամ մը Լիպիոյ մայրաքաղաք Թրիփոլիէն հեռաձայնային խօսակցութեան մը ընթացքին այլայլած ըսաւ թէ խումբ մը երիտասարդներ կանաչ հրապարակին կից ցոյց կը կատարէին: «Ականջիս Հայաստան բառը հասաւ: Մօտեցայ անոնց, փողոցի ստահակներու երեւոյթը ունէին: Հազիւ յիսունի հասնող խումբին բոլոր անդամները՝  կռահելով իրենց առոգանութենէն, Լիպիացիներէ չէին բաղկանար: Երբ զիս տեսան, խանդավառուած՝ աւելի բարձրաձայն սկսան աղաղակել «կեցցէ» Ազրպէյճանը, անկցի Հայաստանը»»: «Անոնց նմանները» շարունակեց բարեկամս «նոյնիսկ լսած չեն Հայաստանի մասին: Հաւանաբար վարձկաններ են, թրքական սպասարկութիւններու կողմէ վճարուող: Հոս անհրաժեշտ է ընդգծել թէ Լիպիոյ արեւելեան իշխանութիւնները, Զօրավար Խալիֆա Հաֆթարի գլխաւորութեամբ, անցեալ Ապրիլին պաշտօնական մամլոյ հաղորդագրութեամբ մը ճանչցան Հայկական Ցեղասպանութիւնը եւ խորհրդարանի նախագահ Սալահ Ակիլա երբ վերջերս պաշտօնական այցելութեամբ մը Փարիզ կը գտնուէր, ծաղկեպսակ մը զետեղեց Հայկական Ցեղասպանութիւնը խորհրդանշող յուշարձանի մը առջեւ:

            Ամէն հայու նման, սրտատրոփ ուշադրութեամբ, անդոհանքով եւ անձկութեամբ հետեւեցայ վերջին օրերուն Հայաստան-Ազրպէյճան սահմանային զինեալ բախումներուն: Միջազգային մամուլը արեւմուտքի մէջ, առհասարակ անկողմնակալ կերպով ներկայացուց զինուորական գործողութիւնները եւ առարկայական կերպով վերլուծեց այս բախումներուն ծնունդ տուող ազդակները: Նոյնիսկ Ալ Ժազիրան, հակառակ Թուրքիոյ նկատմամբ բարեացակամ իր դիրքորոշումներուն, զուսպ մնաց եւ մանաւանդ հակաՀայաստանեան քարոզչութենէ խուսափեցաւ:

            Սակայն այս յօդուածը գրողիս համար մեծապէս կարեւոր էր իրազեկ ըլլալ ռուսական մամլոյ գործակալութիւններու դիրքորոշումով: RT (Russia Today)՝ կիսապաշտօնական խօսնակը ռուսական իշխանութեանց, որուն պատասխանատու տնօրէնուհին հայազգի ռուս քաղաքացի Տիկին Մարկարիթա Սիմոնեանն է, ուշագրաւ կերպով լուռ մնաց բախումներու առաջին քանի մը օրերուն եւ այնուհետեւ թէ անգլերէն եւ թէ արաբերէն լեզուներով հեռասփիւռի հաղորդումներուն մէջ, հպանցիկ ակնարկութիւններ ըրաւ որոնք միայն տեղեկատւութեան հանգամանք ունէին: Սակայն առհասարակ, ռուսական մամուլն ու լրատու գործակալութիւնները, որոնք մեծ համեմատութեամբ կը դրսեւորեն Քրեմլինի ուղեգիծը՝ Ազրպէյճանի ի նպաստ արտայայտուեցան: Յատկապէս Նովոսթի գործակալութիւնը զինեալ ընդհարումներուն պատասխանատուութիւնը Հայաստանի ուսերուն բեռցուց:

            Այսպէս կոչուած «Թաւշեայ Յեղափոխութիւնը» այդքան ալ դրական ընդունելութեան չէ արժանացած Մոսկուայի կողմէ: Նախկին ապիկար ղեկավարներուն՝ Սերժ Սարգիսեանի եւ Ռոպեր Քոչարեանի տապալումը Մոսկուա ցարդ հաշտարար տրամադրութեամբ չէ ընդունած: Ռուսամէտ որեւէ վարչաձեւի մը անկումը ժողովրդային շարժումի մը իբրեւ արդիւնք, Քրեմլինը խոր կասկածով կը դիտէ: Երբ գեր պետութիւններու միջեւ միջազգային գետնի վրայ մրցակցութիւնը կը սաստկանայ, երբ Փեքին, Մոսկուա եւ Ուաշինկթըն կը ջանան իրենց ազդեցութեան գօտիները ընդարձակել՝ փոքր պետութիւնները  կը տուժեն, որովհետեւ իրենց կը պարտադրուի կողմնորոշուիլ այս կամ այն գեր պետութեան հետ:

            Անշուշտ մեծապէս ապշեցուցիչ էր պաշտօնական Քրեմլինի սառն լռութիւնը ի դիմաց Ազրպէյճանի Պաշտպանութեան Նախարարութեան մէկ պաշտօնակատարին այն յայտարարութեան թէ Պաքուն իր տրամադրութեան տակ ունի հեռահաս հրթիռներու ցանց մը, որոնք կրնան հարուածել «Ճշգրտօրէն» Մեծամօրի աթոմակայանը: Հայրենի կողին վրայ, Երեւանէն ոչ շատ հեռու, այս աթոմակայանը տարեկից է Ուքրանական Ջերնոպիլի աթոմակայանին որ 1986-ին մեքենական խանգարումի հետեւանքով, բազմահարիւր անձերու մահուան պատճառ դարձաւ, ապականելով իր գտնուած շրջանին կենսոլորտը:

            Անշուշտ ապշեցուցիչ է պաշտօնական Քրեմլինի անտեսումը ազերիներու սպառնալիքին: Հայաստան կրտսեր դաշնակիցը չէ՞ ռուսական դաշնակցութեան: Հայաստանի հողին վրայ գոյութիւն չունի՞ն ռուսական երեք ռազմական խարիսխներ, ուր կայք հաստատած են 5էն 7,500 ռուս բանակայիններ:

            Մոսկուայի լռութեան մէջ յստակօրէն կարելի է կարդալ ռուսիոյ անհանգստութիւնը վարչապետ Փաշինեանի վարչակարգին նկատմամբ: Եւ եթէ որեւէ հայ անհատ, Հայաստանի թէ արտերկրի մէջ չէր համոզուած Ռուսիոյ ունեցած հակակրանքով Երեւանի այժմու ղեկավարութեան նկատմամբ, Մարկարիթա Սիմոնեանին խօսքերը կենդանի վկայութիւն մըն են: Զինուորական հարցերու ռուս մասնագէտ Սէրկէյ Վալչենքօ վերլուծելով հայ-ազերի «օդային պատերազմը» կը շեշտէ թէ երկու կողմերն ալ յաւակնութիւններ կ’ընեն թշնամի տրոններ վար առած ըլլալու: Ան կը յիշեցնէ իր ընթերցողներուն թէ հայկական ուժերը գործածած են X-55 տիպի տրոններ, որոնք արտադրուած են Հայաստանի մէջ, ռուսական կողմի յատկացուցած նախագիծերու հիման վրայ: Վալչենքօ կը հաստատէ թէ հայ բանակը վար առած է ազերիներու ամէնէն արդիական տրոնը: Ազրպէյճանական օդուժի պարծանք հանդիսացող հերմէս 900 տրոնը, իսրայէլեան բանակը 2012էն ի վեր կ’օգտագործէ: Իսրայէլ 12 հատ վաճառած է Պաքուին, իւրաքանչիւրը ՝ 30 միլիոն տոլարի: Այս տրոնին ծանրութիւնը շուրջ մէկ թոն կը կշռէ եւ կրնայ 300 քիլօ յարձակողական զինամթերք կրել: Շուրջ ութը ժամ կրնայ մնալ օդին մէջ: Հայկական բանակի հակաօդային ուժերը, յաջող կերպով խորտակեցին այս տրոններէն առաջինը: Այնուհետեւ ազերի ուժերու հրաժարեցան նոր տրոններ հանել օդին մէջ, վախնալով թէ միեւնոյն ճակատագիրին կրնան հանդիպիլ:

Հերմես 900 տրոնը

            Մարկարիթա Սիմոնեան թէեւ ինքզինք կը ներկայացնէ իբրեւ անհատ, ո՛չ պաշտօնական հանգամանքով, սակայն իր խօսքին մէջ բացայայտ է Հայաստանի ներկայ ղեկավարութեան հանդէպ ռուս քաղաքական ազդեցիկ շրջանակներուն վերապահութիւնն ու հիասթափութիւնը: Սիմոնեան հարց կուտայ թէ Հայաստան ինչո՞ւ կը յապաղի Խրիմը իբրեւ Ռուսաստանի մաս կազմող միաւոր մը ճանչնալ:

            RT-ի գլխաւոր խմբագիրը անդրադարձած է հայ-ազերի զինեալ բախումներուն, տրուած ըլլալով որ ընկերային համացանցին վրայ, իր հայ հետեւորդները իրեն հարց տուած են թէ ինչո՞ւ Մոսկուան Հայաստանի կողքին չէ: Ան կը գանգատի թէ հակառակ Ռուսիոյ կողմէ ընձեռնուած բոլոր օժանդակութիւններուն, Երեւան չէ ճանչցած Խրիմը՝ իբրեւ Ռուսիոյ մէկ մասը: Ան նաեւ կը բողոքէ նախկին նախագահ Ռոպերթ Քոչարեանի բանտարկութեան դէմ, յիշեցնելով թէ ան, իբրեւ յայտնի քաղաքական գործիչ, բարեկամ մըն է Ռուսիոյ: Ներկայ ղեկավարութիւնը արհամարհեց այս հանգամանքը, կ’ըսէ ան:

            Մարկարիթա Սիմոնեան Նախագահ Փութինի կողքին

Առանց ծամծմելու իր բառերը Սիմոնեան կը խարանէ ներկայ իշխանութիւնները, այպանելով զանոնք ոչ կառավարական կազմակերպութիւններով (NGO) խճողած ըլլալով Հայաստանի քաղաքական թատերաբեմը: Այս կազմակերպութիւնները Մարկարիթա Սիմոնեանի գնահատումով Հիւսիսային Կովկասի մէջ հակառուս գործունէութիւններու ընդլայման կը ծառայեն:

            Ակնարկելով Երեւանի ներկայ իշխանութեանց, Սիմոնեան կը պախարակէ զանոնք, որովհետեւ ըստ իրեն, իրաւ հայերը, ըստ Երեւանի իշխանութիւններուն, անոնք են՝ որոնք ներկայ իշխանութեան կողքին կը մնան իսկ ռուսահայերը նուազ հայ կը նկատուին: «Եւ այսօր, երբ սահմանին վրայ կռիւներ ծայր տուած են, երբ ձեր վարչաձեւին գոյութիւնը դարձած է խնդրոյ առարկայ, երբ աշխարհի բովանդակ հայութիւնը կը տեսնէ ստուերը դաշոյնը իրենց ձեռքերուն սեւազգեստ այդ ենիչերիներուն որոնք մեր նախահայրերը խողխողեցին, հիմա, այս պահուն կը յիշէ՞ք թէ Ռուսիան անգամ մը եւս փրկելու է ձեզ», կ’ըսէ ան: Եզրակացնելով կը յայտարարէ Սիմոնեան «Ռուսիան պիտի ընէ այս, որովհետեւ Ռուսիան ազնուահոգի է եւ առատաձեռն: Բոլոր անոնք որոնք այս պահուն կը ներկայացնեն պաշտօնական Երեւանը՝ պոռոտախօս քաղաքական գործիչներ են, որոնք խզուած են Հայ ժողովուրդէն»:

            Անգամ մը եւս կ’արժէ յիշեցնել թէ այս յայտարարութիւնը թերեւս Մարկարիթա Սիմոնեանին անձնական կարծիքը կը կազմէ, սակայն հոն պէտք է տեսնել, շատ յստակօրէն, Քրեմլինի տրամադրութիւնը Փաշինեանի վարչակարգին նկատմամբ:

ՆԵՐՍԷՍ ՊԱՊԱՅԵԱՆ

Նիւ Եորք

Աջակցէ՛ ԶԱՐԹՕՆՔ-ին. Ապահովէ՛ Անոր Գոյերթը