Գյումրիի տեխնոլոգիական կենտրոնում  հոկտեմբերի  25-ին տեղի ունեցավ ՏՏ ինկուբացիոն լաբորատորիայի բացման արարողությունը։ Միջոցառմանը բացման խոսքով հանդես եկան «Մայքրոսոֆթ» ինովացիոն կենտրոնի տնօրեն Արտաշես Վարդանյանը, Հայաստանում Եվրոպական միության դեսպան Պյոտր Սվիտալսկին, ՀՀ տարածքային կառավարման և զարգացման նախարար Դավիթ Լոքյանը, Շիրակի մարզպետ Արթուր Խաչատրյանը և համապատասխան կառույցների այլ ներկայացուցիչներ: 
Դեսպան Սվիտալսկին իր ելույթում ընդգծեց նման ծրագրերի կարևորությունը՝ ասելով. «EU4Business և EU4Regions նախաձեռնությունների շրջանակում Եվրոպական միությունն աջակցում է «Մայքրոսոֆթ» ինովացիոն կենտրոնին և Գյումրու տեղեկատվական տեխնոլոգիաների կենտրոնին՝ Շիրակի մարզում տեխնոլոգիական զարգացումը խթանելու համար: Ծրագրի նպատակն է ավելացնել բարձրորակ արտադրանք թողարկող փոքր բիզնեսների քանակը, ինչպես նաև հզորացնել Շիրակի մարզի երիտասարդ մասնագետների հմտությունները ՏՏ ոլորտում՝ որպես տնտեսական աճի և համապարփակ զարգացման խթան»:
ՀՀ տարածքային կառավարման և զարգացման նախարար Դավիթ Լոքյանը,   կարևորելով  նախագիծը, փաստեց, որ ծրագիրը փորձում է լուծել երիտասարդների գործազրկության խնդիրը Շիրակի մարզում՝ բարելավելով նրանց գիտելիքներն ու հմտությունները ՏՏ ոլորտում, որն առաջնային է Հայաստանի համար:

 Եվրամիության և ՀՀ տարածքային կառավարման և զարգացման նախարարության կողմից ֆինանսավորվող «Տեխնոլոգիական զարգացման խթանումը Շիրակի մարզում» ծրագրի շրջանակում հիմնված լաբորատորիան մարզի 17-35 տարեկան գործազուրկների համար կկազմակերպի տեղեկատվական տեխնոլոգիաների 5-ամսյա դասընթաց: Ծրագիրը, որը ներառելու է շուրջ 200 մասնակցի, համագործակցում է տեղական ՏՏ ընկերությունների հետ՝ բացահայտելու նրանց՝ մարդկային ռեսուրսների պահանջարկը, և դրա հիման վրա կրտսեր ծրագրավորողներ է պատրաստում: Դասընթացի առաջին փուլն արդեն ավարտված է, ինտենսիվ ուսուցման ծրագիրն անցել են ավելի քան 50 մարդ, ովքեր նոյեմբերի սկզբից կմասնակցեն պոտենցիալ գործատուների կողմից տրամադրվող գործնական աշխատանքների փուլին: Ծրագիրն ակնկալում է ունենալ տեղական ընկերություններում աշխատող մոտ 90 ՏՏ մասնագետներ:

Բացման ելույթներին հետևեց կարճատև շրջայցը, որի ընթացքում լսարանին ներկայացվեց լաբորատորիայի նպատակը և գործառույթները: Շրջայցից հետո նախագիծը հայտարարեց ենթադրամաշնորհի արդյունքները: 7 տեղական ՏՏ ընկերություններ 5000-10000 եվրոյի սահմաններում դրամաշնորհներ կստանան` իրենց գործունեության ընդլայնման և ծրագրի աշխատակիցների համար նոր աշխատատեղերի ստեղծման նպատակով:

Արմենուհի Մխոյան

Արցախի Հանրապետության իշխանությունների հետ ձեռք բերված պայմանավորվածության համաձայն՝ ԵԱՀԿ առաքելությունը հոկտեմբերի 25-ին, Արցախի և Ադրբեջանի զինված ուժերի շփման գծի պլանային դիտարկում է անցկացրել  Հադրութի շրջանի հարավարևելյան ուղղությամբ։ Այս մասին «Արմենպրես»-ին տեղեկացրին ԼՂՀ արտգործնախարարության տեղեկատվական վարչությունից:

Արցախի Հանրապետության պաշտպանության բանակի դիրքերից դիտարկումն իրականացրել են ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցիչ դեսպան Անջեյ Կասպշիկը, նրա դաշտային օգնական Օգնեն Յովիչը (Բոսնիա և Հերցեգովինա) և գրասենյակի աշխատակից  Մարտին Շուստերը (Գերմանիա), ինչպես նաև ԵԱՀԿ Բարձր մակարդակի պլանավորման խմբի (ԲՄՊԽ) ներկայացուցիչ փոխգնդապետ Պատրիկ Ֆարելին (Իռլանդիա)։

Շփման գծի հակառակ կողմից դիտարկումն իրականացրել են ԵԱՀԿ գործող նախագահի դաշտային օգնականներ Գենադիե Պետրիկան (Մոլդովա) և Միխայիլ Օլարուն (Մոլդովա), ինչպես  նաև  ԵԱՀԿ ԲՄՊԽ ներկայացուցիչ փոխգնդապետ Ալեքսանդր Նեպոկրիտիխը (Ռուսաստան)։

Դիտարկումն անցել է ըստ նախատեսված ժամանակացույցի:

Դիտարկման առաքելությանն արցախյան կողմից ուղեկցել են Արցախի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարության և պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչները:

Գյումրին հայտնի է ոչ միայն հումորով ու բարբառով, այլև քաղաքի կոլորիտի մի մասը կազմող հեղինակավոր գրողների և արվեստագետների տուն-թանգարաններով։ 
«Արմենպրես»-ը ներկայացնում է հեռակա էքսկուրսիա Վարպետի՝ հայ մեծանուն բանաստեղծ Ավետիք Իսահակյանի տուն-թանգարանով, որը գտնվում է Գյումրու կենտրոնում՝ Վարպետաց փողոցում։ 

Տուն–թանգարանի ծնունդը 
1829 թվականին Նիկողայոս Իսահակյանի՝ Ավետիք Իսահակյանի պապի գերդաստանը Արևմտյան Բայազետից գաղթելով, եկել և հիմնավորվել է Գյումրիում։ Այս տունը կառուցվել է Նիկողայոսի երկու որդիների՝ Սահակի և Սիմոնի համար, և այստեղ ցուցադրված են այն բոլոր իրերը, որոնք խոսում են Իսահակյանի մանկության, պատանեկության մասին։ Ավետիք Իսահակյանի ծննդյան 100-ամյակի առիթով տունը դարձել է թանգարան։ Այն բացվել է 1975 թվականի հոկտեմբերի 29-ին՝ բանաստեղծի հոբելյանի նախօրեին: Եվ հենց հոկտեմբերի 30-ին թանգարանը ընդունեց առաջին այցելուներին։ 

Աշխատասենյակը 
Թանգարանը սկսվում է աշխատասենյակից, որտեղ պահպանվել են գրասեղանը, գրիչները, գրչի սարքը, տարբեր գրքեր… Իր ձեռքի տակ միշտ ունեցել է Գյոթե, Հայնե, գերմաներեն Աստվածաշունչը։ 

Հյուրասենյակը 
Քայլելով առաջ՝ մտնում ենք թանգարանի ամենամեծ սրահը՝ հյուրասենյակ, որտեղ, բացի կենցաղային իրերից, որոնք ցույց են տալիս, թե ինչ պայմաններում է մեծացել Ավետիք Իսահակյանը, մենք տեսնում ենք նաև գյումրեցի վարպետների ձեռագործ աշխատանքներ, որոնք ներկայացնում են 19-20-րդ դարերի Գյումրվա կենցաղը։ Այստեղ տեղադրված են քանդակազարդ հայելի, սպասքապահարան, դաշնամուր, որը գերմանական մակնիշի է և այն տարիներին բանաստեղծի երկու քույրերն էին նվագում։ Նա դաշնամուր չի նվագել։ Դաշնամուրի վրա դրված նկարից մեզ են նայում Իսահակյանի ծնողները՝ Սահակ աղան և Ալմաստ խանումը։ Նրանք գրեթե ամեն օր թանգարանի աշխատակիցների հետ «ընդունում են» այցելուներին և իրենց բարի օրհնանքով ճանապարհում։ Իսահակյանը ծնողներին նկարագրելիս ամեն անգամ ասել է. «Հայրս՝ մտահոգ ու լուրջ, մայրս՝ վշտոտ ու գթառատ» և միշտ պնդել է, որ միայն մայր ունենալու համար արժեր աշխարհ գալ։ Մորը շատ է սիրել և քնքշորեն «աբլա» է ասել (թուրք. – մեծ քույր)։ Պատից կախված ջահն ամեն երեկո իջեցվել է, և վառվել են մոմերը… Խրիմյան Հայրիկը, ով ընտանիքի մեծ բարեկամն է եղել, հատկապես մեծ եղբոր՝ Ալեքսանի հետ բարեգործական ծրագրեր է իրականացրել։ Հյուրասենյակի մեջտեղում տեղադրված է մի սեղան, որի շուրջը միշտ շատ մարդիկ են եղել: Այստեղ հյուրընկալված Հովհաննես Թումանյանը, Դերենիկ Դեմիրճյանը, Վահան Տերյանը ճաշակել են աբլայի թխածն ու եփածը։ Իսահակյանների ընտանիքը շատ հյուրընկալ է եղել, և ամեն երեկո բանաստեղծի տանը հավաքվել են ծանոթներ ու անծանոթներ։ Հատկապես եկել են լսելու «Նարեկացի», որը հավաքվածների համար ընթերցել է Իսահակյանի պապը՝ Նիկողայոսը։ Սենյակում առանձնացված է մոր անկյունը, որտեղ ցուցադրվում է նրա տարազը, որն ավանդաբար փոխանցվել է գերդաստանի մեծ հարսին։ Գյումրեցիների մեջ ընդունված է եղել, եթե կինը գոգնոց և գոտի է կապել, նշանակել է, որ նա ամուսնացած է։ Թանթանան (գլխակապը) ուլունքներով զարդարել է ճակատը։ Պատից կախված է մի նկար, որտեղ փոքրիկ Ավետիքն է իր մորական պապի՝ Գաբրիել Ղալչյանի հետ։ Սենյակի մի հատվածում, որտեղ նաև բուխարին է, բանաստեղծի մայրը թել է մանել, միաժամանակ ունկնդիր եղել սկեսրոջ պատմություններին և հետևել տան անցուդարձին։ 

Ննջասենյակը 
Հասնում ենք ննջասենյակ։ Այստեղ ցուցադրվում են Ալմաստ խանումի օժիտից մասունքներ, և կարող ենք պատկերացնել, որ նրա հայր Գաբրիելը բավականին առատաձեռն է եղել և իր աղջկան շատ լավ օժիտ է տվել։ Մահճակալի վրա դրված են բարձերը, որոնց վրա փոքրիկ ասեղնագործ ծածկոցներ են փռված։ Այն ժամանակ աղջիկները պետք է կարողանային իրենց օժիտները համալրել սեփական ձեռագործ աշխատանքներով։ Մահճակալի կողքին դրված է փոքրիկ օրորոց, որի մեջ մեծացել են Իսահակյանների գերդաստանի բոլոր երեխաները։ Պատի տակ դրված է կոմոդը, որի վրա կա զարդատուփ, լամպ, հայելի է կախված վերևում, կողքին նախշազարդ սնդուկ է դրված, որով հարսներն իրենց օժիտն են բերել։ Ննջասենյակում է նաև Ավետիք Իսահակյանի եղբոր՝ Ռուբենի որդու՝ Նիկողայոս-կրտսերի նկարը, ով բազմաթիվ նյութեր է տրամադրել թանգարանին՝ օրորոցը, բանաստեղծի մոր զգեստը և այլն։ Ննջասենյակում կարելի է նաև երդիկ տեսնել, որը մեծ ծանոթ է մեծ մասամբ գրականությունից։ Երդիկից լույս է ցողվում։ 

Խոհանոցը 
Ննջասենյակից դուրս ենք գալիս, միջանցքով անցնում և մտնում խոհանոց։ Այստեղ ամեն ինչ պղնձից է՝ գրեթե բոլորը թանկարժեք։ Դարակին դրված են մուրաբայի համար նախատեսված թասիկներ, փլավքամիչ, սխտոր ճզմելու հավանգ, բաժակ լվանալու տարա, սրճեփ, որով եփված սուրճը վարպետը շատ է սիրել: Խոհանոցում նաև տեղ են գտել տարբեր տեսակի գրտնակներ՝ փախլավա, արիշտա պատրաստելու համար, սկուտեղներ, թավաներ, շերեփներ։ Իսահակյանների խոհանոցից, իհարկե, չեր կարող բացակայել նաև «կլկլան բաժակը» կամ ինչպես գյումրեցիներն են ասում՝ մուշուրբան (բաժակ, որի մեջ կա գունդ և ջուրը խմելիս կլկլոցի ձայն է գալիս)։ Խոհանոցում գետնին շարված են նաև կարասներ, սափորներ։ 

Թոնրատունը և բանաստեղծի ծնունդը 
Այստեղ կան բոլոր նախադրյալները հաց թխելու, ճաշեր պատրաստելու համար՝ երկանքով հնարավոր է աղալ ցորենը, հետո մաղել, ղազանների մեջ ջուր տաքացնել, հատուկ թասերի մեջ խմոր հունցել, գրտնակով բացել խմորի գնդերը և թոնրի մեջ թխել լավաշ։ Թոնրատանը դարակներից մեկի վրա դրված է քուրսի, որը նախատեսված է եղել ճաշը միշտ տաք պահելու համար, ինչպես նաև տարբեր չափերի և նշանակության կաթսաներ… Տան այս հատվածում է ծնվել մեծ բանաստեղծը։ Դա եղել է հոկտեմբերին, երբ արդեն բավականին ցուրտ էր Շիրակ աշխարհում։ Հոկտեմբերի 30-ին լույս աշխարհ է գալիս ընտանիքի յոթերորդ երեխան։ Ալմաստն արդեն մեծ էր՝ 40-նն անց էր և Սահակ աղան շատ անհանգիստ միջանցքում գնացել-եկել է, քանի որ բժշկությունն էլ այսօրվա նման զարգացած չէր։ Վերջապես ծնունդ ընդունողը դուրս է վազում և բղավում. «Ավետիս… Տղա՛ է ծնվել»։ Ներս մտնելով՝ Սահակը վերցնում է բարուրն ու ասում. «Թող ավետիս լինի ոչ միայն իմ ընտանիքում»… Թոնրատանը մի փոքրիկ պատուհան կա։ Իսահակյանն ամեն անգամ ներս մտնելով թոնրատուն՝ իր ձեռնափայտն ուղղել է դեպի պատուհանը և ասել. «Այս վայրը սուրբ է, մայրս ինձ այստեղ է լույս աշխարհ բերել, և աշխարհին կապող առաջին լույսը հենց այստեղ եմ տեսել»։ Նախկինում մի ավանդույթ կար՝ պսակադրությունը, կնունքը, ծնունդը անց են կացվել թոնրատանը՝ սուրբ տեղում, քանի որ ոչ բոլոր վայրերում է եկեղեցի եղել։ 

Ստեղծագործական կյանքը 

Մի առանձին սենյակ հատկացված է Վարպետի ստեղծագործությանը, որն սկզբնավորվում է «Երգեր ու վերքեր» ժողովածուով։ Պատից կախված է մի նկար, որտեղ Իսահակյանը ճեմարանի հագուստով է, քանի որ նա Հառիճի վանքի դպրոցից հետո ընդունվել է ճեմարան։ Նրան դասավանդել են Հովհաննես Հովհաննիսյանը, Կոմիտասը, Գարեգին Սրվանձտյանը։ Մեկ այլ նկարում Իսահակյանը պատկերված է Ղազարոս Աղայանի, Հովհաննես Թումանյանի, Դերենիկ Դեմիրճյանի և Լևոն  Շանթի հետ։ Սենյակում մի հատվածում պահվում են այն գրքերը, որոնք անընդհատ եղել են նրա ձեռքի տակ՝ գերմաներեն, իտալերեն, իսպաներեն, ֆրանսերեն լեզուներով: Իսահակյանը Շիրակ աշխարհը համարել է տիեզերքի կենտրոն, իրեն նաև Անիի քաղաքացի է համարել, որտեղ բազմիցս եղել է և իր պսակադրությունը 1910 թվականին՝ Սոֆյա Քոչարյանի հետ, կատարվել է Անիի կամարների ներքո։ Իսահակյանին շատ են թարգմանել Բրյուսովը, Բլոկը։ «Աբու-Լալա Մահարի» պոեմը թարգմանվել է 170 լեզուներով, և սա խոսում է այն մասին, որ նա միջազգային ճանաչում ունի։ Բանաստեղծը շատ մտերիմ է եղել Եղիշե Չարենցի հետ՝ բանտում միասին են նստած եղել։ Չարենցի բանտարկությունից հետո Ավետիք Իսահակյանը հոգևոր հայր է հանդիսացել նրա երեխաների համար՝ որբանոցից փախցրել է և պահել իր տանը։ Շատ վտանգավոր է եղել այդ տարիներին անգամ Չարենցի բանաստեղծությունները կարդալը, առավել ևս նրա երեխաներին պահելը։ Չարենցը վերջին պահին՝ 1937 թվականի սեպտեմբերի 27-ին, մի թաշկինակի վրա գրել է բանաստեղծություն, որը բանտապահի հետ դուրս է ուղարկել։ Այդ թաշկինակը մինչև այսօր պահվում է Ավետիք Իսահակյանի թոռան՝ Ավիկ Իսահակյանի մոտ։ Մեծ վարպետը այն բանաստեղծներից է, ում 200-ից ավելի ստեղծագործություն դարձել են երգ։ Շատերս այսօր երգում ենք «Սիրեցի, յարս տարան», «Օտար, ամայի ճամփեքի վրա», «Բինգյոլ», «Սև աչեր» և այլ երգեր՝ չիմանալով, որ դրանք հենց Ավետիք Իսահակյանի գրչին են պատկանում։ Այս սենյակում տեղ են գտել նաև այնպիսի գրքեր, որոնք Խորհրդային Միության փլուզումից հետո լույս են տեսել Ավիկ Իսահակյանի շնորհիվ։ 1936 թվականին, երբ Իսահակյանը մեկընդմիշտ հաստատվեց Հայաստանում՝ Կառավարությունը նրան առանձնատուն նվիրեց Երևանում, որը նույնպես վերածվել է տուն-թանգարանի։ Բայց վերադառնանք Գյումրու տուն-թանգարանին: Սենյակում, որտեղ տեղ են գտել մեծ բանաստեղծի ստեղծագործությունները, պատերին կախված նկարներից մեկում էլ Իսահակյանը նստած է քարե բազմոցին, որը գտնվում է երևանյան իր տան բակում։ Ճարտարապետներն այդ բազմոցը Վարպետին են նվիրել նրա 80-ամյակի առիթով: Նրանք սկզբում ցանկացել են, որ այն մարմարից լինի, բայց բանաստեղծը դեմ է եղել մարմարին և ասել. «Եթե պետք է քանդակվի, ապա թող կերտվի Արթիկի տուֆից, որպեսզի Շիրակ աշխարհի շունչը միշտ ինձ հետ լինի»։ 

«Բացահայտիր քեզ համար քո երկիրը» արշավն իրականանում է ՀՀ զբոսաշրջության պետական  կոմիտեի, Հայաստանի զբոսաշրջության զարգացմանհիմնադրամի և Գյումրում քաղաքապետարանի  աջակցությամբ։ 

Լիլիթ Դեմուրյան 

«Սասնա ծռեր» կամ «Սասունցի Դավիթ» էպոսի պահպանման և հանրահռչակման նպատակով էպոսի թեմայով հայկական առաջին էլեկտրոնային հավելվածն է ստեղծվել: Այն իրականացել է ՀՀ մշակույթի նախարարության աջակցությամբ և «Սասնա տուն» հասարակության զարգացման աջակցման կենտրոն» հասարակական կազմակերպության նախաձեռնությամբ` «Սասնա ծռեր» կամ «Սասունցի Դավիթ» ավանդական հանրապետական փառատոնի ծրագրի շրջանակում:

Ինչպես «Արմենպրես»–ին տեղեկացրին ՀՀ մշակույթի նախարարության հասարակայնության հետ կապերի բաժնից, հավելվածը կարելի է ներբեռնել՝ օգտվելով Android մոբայլ օպերացիոն համակարգի Play market բաժնից` գրելով «Սասունցի Դավիթ»՝հայերեն կամ անգլերեն:

Հավելվածի հիմնական բաժիններն են՝ ասմունք, ինտելեկտուալ խաղեր (հարցեր էպոսի մասին և հարցեր էպոսից), փազլ և վիքիպեդիայի «Սասունցի Դավիթ» կինոնկարի, «Սասնա ծռեր» մուլտֆիլմի և Ժան Էլոյանի ասմունքի հղումները: էպոսից հարցերին ճիշտ պատասխանելու նպատակով հավելվածում առկա է նաև էլեկտրոնային գիրք, որտեղ ներկայացվում են էպոսի՝ պատասխաններին առնչվող հատվածները:

Իսկ iOS օպերացիոն համակարգում հավելվածը հասանելի կլինի մի քանի ամիս անց:

Հավելվածի ստեղծումը կարևորվում է որպես ազգային, ավանդական, հոգևոր և մշակութային արժեքների վերաբերյալ մատաղ սերնդի տեղեկացվածության և հայրենասիրական ոգու բարձրացման կարևորագույն միջոց:

 ՀՀ կրթության և գիտության նախարար Լևոն Մկրտչյանն  ընդունել է Վենետիկի Մխիթարյան միաբանության քահանայապետական պատվիրակ, Թուրքիայի Հայ Կաթողիկե եկեղեցու թեմի առաջնորդ Գերաշնորհ Տեր Լևոն արքեպիսկոպոս Զեքիյանին և նրան ուղեկցող հայր Եղիա Կիլաղբյանին: Այս մասին «Արմենպրես»-ին տեղեկացրին ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության հասարակայնության հետ կապերի և տեղեկատվության վարչությունից:                                    

Շնորհավորելով հյուրերին Մխիթարյան միաբանության 300-ամյակի առթիվ՝ նախարարն  ընդգծել է, որ միաբանությունն անփոխարինելի և հսկայական դերակատարություն ունի հայ ժողովրդի հոգևոր, կրթական և գիտամշակութային կյանքում: Լևոն Մկրտչյանի խոսքով՝ Սուրբ Ղազար կղզում գործունեություն սկսելու պահից ի վեր միաբանությունը բացառիկ մեծ ավանդ է ներդրել հայապահպանության գործում:

Գերաշնորհ Տեր Լևոն արքեպիսկոպոս Զեքիյանը շնորհակալություն է հայտնել ԿԳ նախարարին՝ հայ ժողովրդի հոգևոր, մշակութային ժառանգությունն աշխարհին ճանաչելի դարձնելու, հայապահպանությանն ու սերունդների կրթության ապահովման գործում կարևորելով հայրենիք-սփյուռք ամուր գործակցությունը: 

Հանդիպմանը զրուցակիցները քննարկել են նաև Հայաստանում արևմտահայերենի զարգացման հետ կապված խնդիրներ: