Յետահայեացք
ՅԱԿՈԲ ԱՒԵՏԻՔԵԱՆ
Կարծում եմ, որ շաբաթ օրը, նոյեմբերի 5-ի յետմիջօրէին, Հայաստանում Ամերիկայի Միացեալ Նահանգների յարգարժան դեսպան տիկին Լին Թրեյսին անձամբ հետեւում էր Երեւանի Ֆրանսիայի հրապարակում կազմակերպուած հանրահաւաքին, ինչպէս նաեւ այնուհետեւ Հանրապետութեան հրապարակում, կառավարութեան շէնքի դիմաց ռուսական, ամերիկեան, եւրոպական եւ ըստ ամենայնի թուրքական կապիտուլացիոն մօտալուտ պայմանագիրը նմանակող թղթէ պաստառի այրման տեսարանին։ Ենթադրում եմ, որ տիկին դեսպանը գոհունակութիւն ապրեց, երբ ականատես դարձաւ, որ ի հակադրութիւն նախորդ կիրակի օրը Ստեփանակերտի Վերածննդի հրապարակում տեղի ունեցած բողոքի հանրահաւաքի գրեթէ 10 անգամ պակաս բազմութիւն էր հաւաքուած երեւանեան զօրակցութեան հանրահաւաքում։ Գոհունակութիւն՝ քանզի մարդաքանակի այդ սակաւութիւնը նաեւ ի՛ր, կամ իր դեսպանատան վաստակն էր նաեւ… Չէ՞ որ երեւանեան հանրահաւաքից ընդամէնը մէկ օր առաջ հրապարակուել էր ԱՄՆ դեսպանատան նախազգուշացումը իր քաղաքացիներին, որ զերծ մնան, խուսափեն ֆրանսիական հրապարակում կամ մօտակայքում լինելուց՝ անվտանգութեան նկատառումով։ Այլ խօսքով, դեսպանութիւնը նախօրօք ահաբեկել էր մարդկանց, թող լինեն իր քաղաքացիները թէ հայաստանցիները, որպէսզի հնարաւորինս սակաւաթիւ լիներ մարդկանց բազմութիւնը։ Նման հաղորդագրութիւնները բոլորն են կարդում, եւ այս պարագայում, հետեւաբար, բոլորին էր ուղղուած ահազանգը։
Ընդունենք, որ դա ամենակոպիտ միջամտութիւնն էր Հայաստանի ներքին գործերին, որի համար, այլ երկրներում դեսպանութիւնը համապատասխան նոտայի կ՛արժանանար ու թերեւս դեսպանը կը հրաւիրուէր արտգործնախարարութիւն՝ բացատրութիւն տալու։ Սակայն ԱՄՆ դեսպանութիւնը, այն էլ ոչ առաջին անգամ, իրեն ազատ էր զգացել եւ ազատ է զգում վարուելու այնպէս՝ ինչպէս ինքն է ուզում։ Աւելի ճիշտ՝ վարուելու այնպէս, ինչպէս ինքն ու Հայաստանի իշխանութիւնն է ուզում։ Թխի գայ…
Նման քաղաքականութեան համար, այսինքն՝ քաղաքական «կաթսա-կափարիչ» միասնութեան համար մեղադրանքի խօսք ասելու իրաւունք պիտի չունենայինք, եթէ հանրային ազատութիւնների ջատագովողի կերպարով հանդէս չգար Մ. Նահանգները։
Քննադատելով նման գործելակերպը՝ իրաւունք, աւելին՝ պարտականութիւն ունենք քննադատելու դեսպանութեանը նաեւ մէկ այլ մեղքի համար։ Արդարեւ, վերոյիշեալ հաղորդագրութիւնը հայաստանեան ընդդիմութեանը փորձում է ներկայացնել որպէս խռովութիւններ հրահրող, վտանգաւոր շարժում, որից պէտք է զգուշանալ։ Մինչդեռ, ընդհակառակն, ներհայկական ընդդիմութիւնը, վստահաբար, յարգարժան տիկին դեսպանի ծառացած բոլոր երկրների համեմատ ամենաօրինակելին է եղել անցնող 2,5 տարիների ընթացքում, եւ բացարձակ օրինակելի՝ յատկապէս համեմատած թրամփական ընդդիմութեան հետ, որը երկու տարի առաջ վանտալիզմի դաս տուեց բոլո՛ր վանտալներին՝ Քափիթոլ Հիլզը հրդեհելու-քանդելու փորձերով… Իրարայաջորդ բազմաթիւ հանրահաւաքների ընթացքում, հակառակ ոստիկանութեան հրահրումներին, մեր հրապարակներում ու փողոցներում ոչ մէկ, ոչ իսկ մէկ հատիկ քոքթէյլ մոլոթով չպայթեց, ոչ մէկ ատրճանակի, ոչ իսկ վեցնոց ռեվոլվերի ճայթիւն չեղաւ։ Այո, օրինակելի ընդդիմութիւն, որին վարկաբեկելու գործառոյթ է ստանձնել հզօր Ամերիկան… Այո, այդ ընդդիմութիւնն ունի արդար պահանջներ, որոնցից ամենագլխաւորը Արցախում եւ Հայաստանում կրկին ցեղասպանութեան ենթակայ չլինելու պահանջն է, յոյսը դնելով ոչ միայն Ցեղասպանութիւնը ճանաչած երկրների վրայ, որոնց թւում Մ. Նահանգները, այլեւ առաջին հերթին ինքն իր վրայ։
