Պոլսոյ մէջ արդէն քանի մը ամիսէ յաջողութեամբ կը շարունակուի իսլամացուած հայերու մայրենի լեզուի դասընթացքը, որ նախաձեռնած էր Պէյրութահայ Օքսֆորտի շրջանաւարտ Հրակ Փափազեանը:
Ամիսներ առաջ Հրակը յաջողեցաւ կազմաւորել իսլամացուած հայերէ բաղկացած մէկ առանձին խումբ, ուր կան նաեւ Մուշի, Սասունի, Ատափազարըի, Պինկէոլի մէջ մեծցած հայեր, որոնք տարիներ շարունակ հեռու գտնուած են Պոլսոյ հայկական համայնքէն, եկեղեցիէն եւ դպրոցներէն կամ որոշ պատճառներով աւելի ուշ տեղեակ եղած են իրենց ծագումին մասին կը գրէ «tert.am»-ը:
Նշենք, որ Թուրքիոյ մէջ իսլամացուած հայերու` հայկական դպրոցներու մէջ մայրենին սորվելու հնարաւորութիւնը փաստացի անհնար է` առաջին հերթին երկրի օրէնքներուն համաձայն: Թուրքիոյ Հանրապետութեան օրէնսդրութեան համաձայն` երկրի բոլոր քաղաքացիները պաշտօնապէս թուրք կը համարուին, իսկ հայերը, յոյները եւ հրեաները կը համարուին կրօնական փոքրամասնութիւն:
Ըստ Լոզանի պայմանագիրի երրորդ բաժինի 37-45 կէտերուն` կրօնական փոքրամասնութիւն համարուելու շնորհիւ հայերը իրաւունք ստացած են սորվելու իրենց մայրենին, որմէ զրկուած են քիւրտերը, զազաները, չերքեզները, լազերը եւ առհասարակ ոչ թուրք բոլոր մահմետականները:
Այսպիսով` Պոլսոյ մէջ գործող համայնքային հայկական դպրոցներուն մէջ կրնան սորվիլ միայն հայ քրիստոնեայ ընտանիքի զաւակները` ներկայացնելով նախ մկրտութեան թուղթ:
Փաստացի այս գործընթացէն դուրս կը մղուին նաեւ ալեւիացած եւ մահմետականացուած բոլոր հայերը, որոնց հայերէն սորվելու ձգտումին միակ բաց «պատուհանը» կը մնայ վերջին տարիներուն որոշ միութիւններու կամ անհատներու կողմէ նախաձեռնուող բաց դասընթացքները, որոնք աւելի առաջ կազմակերպուած են Տիգրանակերտի, Տերսիմի եւ Մուշի մէջ:
Շատ յաճախ այս դասընթացքները շարունակական բնոյթ չեն կրեր` նիւթական աջակցութեան բացակայութեան պատճառով:
