ԿԱՐՕ ՊՕՀՃԱԼԵԱՆ
Այն օրերուն, քոյրս, եղբայրս եւ ես, ամէն Կիրակի առաւօտ քալելով մեր տունէն
Գահիրէի Պէյն էլ Սուրէյն թաղի Սուրբ Աստուածածին եկեղեցին կ’երթայինք:
Հեռու չէր եկեղեցին : Բայց ճամբան շարա’ա Էլ Կէյշի մուտքէն քիչ մը անդին, կը շեղէինք մեր ուղղութիւնէն, կը մտնէինք դասընկերոջս` Աստիկ Սիրունեանի բնակած տան ետեւի փողոցը, եւ հոն, կապոյտ փեղկերով շաքարավաճառի խանութէ մը արիսուս կը գնէինք :
Ներսը ընդարձակ չէր, բայց ապրանքներ շատ կային, եւ փայտէ դարակներու վրայ, ամեն տեսակ գունաւոր շաքարներով լեցուն , ապակիէ գիրուկ շիշեր քով քովի շարուած կ’ըլլային…
Խանութպանը մեզ լաւ կ’ընդունէր :
Փողոցին նայող երկու խոշոր պատուհաններու ետեւ, մարմարէ սեղանի մը վրայ ան կը բանար արիսուսով լեցուն շիշերէն մէկուն բերանը, ու զանազան ձեւերով փոքրիկ կիներու, կենդանիներու եւ մարդերու սեւ արձանիկներ, թուղթէ պզտիկ տոպրակի մը մէջ կը պարպէր:
Մենք Սուրբ Աստուածածին եկեղեցիին դպրաց դասին մաս կը կազմէինք, եւ լսած էինք որ արիսուսը ձայն կը զտէր եւ կ’աղուորցնէր անոր հնչիւնը :
Տարիներով մասնակցած էինք եկեղեցւոյ երգեցողութիւններուն, ու ես բոլոր շարականները եւ արարողութիւնները այլեւս գոց սորված էի :
Մեր դպրապետը Պոլսեցի Լեւոն Սիրունեանն էր, Եգիպտոսի առաջնորդ Մամբրէ արք. Սիրունեանին եղբայրը :
Երգած ժամանակ ես կը տեսնէի եկեղեցիին նաւը, անոր երկու կողմի պատերու իւրաքանչիւրին վրայ բացուած հինգ կամ վեց վանդակապատ խոշոր պատուհանները ու գաւիթէն դաս յառաջացող գետնի բաւական մաշած եւ գոյնը նետած կարմիր գորգը :
Նոր չէր եկեղեցին : Ան շինուած էր 1800ական թուականներու կէսերուն, այն ատենուայ կարեւոր թաղերէն Պէյն էլ Սուրէյնի մէջ : Բայց տարիներու հոլովոյթին հետ փոխուած էին լաւ ժամանակները եւ թաղին փայլն ու շքեղութիւնը մնացած էին փոշիներու մէջ : Անցած էին նաեւ Սուրբ Աստուածածնի փառքի օրերը, եւ ան նոր սերունդին համար այլեւս դարձած էր հին եւ անկարեւոր :
Անոր փայտէ բարձր ձեղունին տակ կնունքներու եւ հարսնիքներու ուրախ արարողութիւններ չէին կատարուեր այլեւս :
Շատեր կը նախընտրէին Սուրբ Գրիգոր Լուսաւորիչ նոր եւ գեղեցիկ մայր եկեղեցին :
Բայց Սուրբ Աստուածածինի մէջ ըսուած աղօթքներն ալ, ուրիշ տեղերու չափ սուրբ էին, եւ անոր հին ու սրբատաշ քարերն ու պատերը, տարիներով ծծած էին երկինք բարձրացող շատ հոգեշունչ խնդրանքներ, եւ վառած մոմերու լոյսեր …
Եկեղեցին լուսաւոր էր :
Պատարագի կէսերուն, երբ արեւը երկինքին վրայ բարձրացած կ’ըլլար եւ սարկաւագը բուրվառով խորանը եւ դասը կը խնկարկէր, պատուհանէն ներս թափանցող արեւի սիւնակ մը եկեղեցին երկնքին կը կապէր եւ ներսի աղօթքները Աստուծոյ կը հասցնէր…
Ես կը սիրէի խորանի կողմէն եկած խունկի քուլաները շնչել, բուրվառին եւ քշոցներուն ձայնը լսել, եւ հոն երգուած Հաւատամքին մտքով ընկերանալ :
Կը սիրէի նաեւ դասին մէջ մեր երգած Սուրբ Սուրբը, եւ եղանակի արեւելեան դարձուածքներով ինծի շատ հաճելի Տէր Ողորմեան :
Դասէն անդին, ամէն Կիրակի նաւուն մէջ կը տեսնէի թաղէն եղող ութը կամ տասը պառաւ մամիկներ, որոնք նստարաններուն առջեւ կանուխէն տեղ գրաւած կ’ըլլային : Աւելի ուշ եօթ կամ ութ ուրիշ հաւատացեալներ ալ կու գային :
Պատուհանի լոյսին տակ ես դեռ կը տեսնէի կլոր եւ փայլուն ակնոցներով պրն Արամ Մովսէսեանը : Ան միշտ կը հագուէր սրճագոյն եւ գծաւոր զգեստ մը, ու բարեպաշտի կեղծ երեւոյթով, ոտքի կը հետեւէր արարողութեան :
Ես առաջին մէկ օրէն չէի համակրած իրեն : Անձնապէս խնդիր չէի ունեցած հետը բայց գիտէի եւ լսած ալ էի մանաւանդ, որ փառատենչ էր եւ նենգամիտ :
Իրմէ քիչ անդին, գաւիթի եւ նաւի սահմաններուն վրայ, ամէն կիրակի բաց ափերը երկինք դարձուցած, կ’աղօթէր Ս. Աստուածածին եկեղեցւոյ յաղթանդամ հոգաբարձու պրն Պետրոսը : Ան սովորաբար բանկալին մէջ կը մնար, եւ մոմերու վաճառքին կը հսկէր, բայց երբեմն, պարապ ժամերուն եկեղեցի կը մտնէր, ու նաւի մուտքին՝ հեռուէն կ’ընկերանար մեր երգերուն :
Իր զօրաւոր ու բամբ ձայնը կը խառնուէր մերիններուն, եւ երգեցողութիւնը տարբեր ձեւով, ճոխ ու հմայիչ կը դառնար ներկաներուն :
Բայց պրն Պետրոսին գործունէութեան գլխաւոր դաշտը,եկեղեցիէն դուրս գտնուող բանկալին մէջ էր : Հոն , պատարագէն վերջ տուն դարձողներուն մաս կը բաժնէր, եւ կլոր ափսէի մը առջեւ կեցած` թաւ ձայնով շարունակ
– Շէ՛ն մնաք, պայծա՛ռ մնաք աղքատներուն պնակը անտես մի՛առնէք,կը պոռար:
– Այդ ձայնը, աղքատներուն պնակը անտես առնողներու ետեւէն գրեթէ մինչեւ փողոց կը հասնէր, ու դժուար էր չլսել ձեւացնել….
Իսկ հոգաբարձու Պետրոսը ափսէին առջեւ կեցած սրտաբուխ նուէրի կը սպասէր…
Բանկալը մեծ էր եւ ներսի մթնոլորտը միշտ տաքուկ կ’ըլլար : Մենք դպիրներս, կը սիրէինք եկեղեցիէն վերջ հոն հաւաքուիլ, եւ սեղանին շուրջ խօսելով հաճելի ժամանակ անցնել :
Յունուար ամսուան պաղ կիրակի մը, խօսակցութիւնները բանկալին մէջ վերջացած էին : Պրն Պետրոսը սովորականին պէս կիրակի օրուայ մասը զատելէ վերջ, թուղթէ պզտիկ տոպրակի մը մէջ ինծի նշխար մըն ալ նուէր տուաւ :
Նշխարները միշտ չէին գտնուեր :
Երբ տուն հասայ, մասը եւ նշխարը մօրս տուի : Մասը ընտանիքով բաժնուեցանք :
Նշխարը, մայրս համբուրեց եւ տարաւ անկողինիս բարձին տակ պահեց : Եղբօրս եւ քրոջս բարձերուն տակ ես արդէն տեսած էի նման նշխարներ :
Անոնք կարեւոր էին :
Մայրս նշմարելով որ քովը կեցած՝ ըրածը կը դիտեմ,
– Պահեմ, որպէսզի գիշերները բարի հրեշտակներ գան եւ քեզի անուշ քուն բերեն ,- ըսաւ :
Բայց գիշերը անուշ քուն բերող հրեշտակները չեկան : Գոնէ ես չտեսայ անոնց գալը…
Գլուխս բարձիս վրայ դրած, անոնց փոխարէն տեսայ միայն մայրս, որ հրեշտակի չափ բարի, իր կեանքի ամբողջ քունը սիրով նուիրեց որպէսզի մե՛րը ըլլար անուշ, հանդարտ ու անխռով …:
