Քաշաթաղի Շրջանը Կարեւոր Տեղ Կը Զբաղեցնէ Արցախի Ուժաբանութեան Անվտանգութեան Հարցին Մէջ
ՆՈՐԱՅՐ ՅՈՎՍԷՓԵԱՆ
«Զարթօնք»ի Արցախի Աշխատակից
Վերջին տարիներուն աւելի ընդգծուած՝ Քաշաթաղի շրջանը շինարարական աշխոյժ աշխատանքներ կ’իրականացուին: Շրջան այցելած պետական նախարարը երեք տարի առաջ Բերձորի հարեւանութեամբ հիմնադրուած շինարարական կազմակերպութեան մէջ եղած է: «Այս պահուն տասէն աւելի աշխատող ունինք: Մէկ մասը Գորիսի շրջանէն կու գայ, մէկ մասն ալ տեղի բնակիչներէն են: Արտադրութիւնը բազմազան ու բազմաշերտ է: Այստեղ պէտք է արտադրուին շինարարութեան հետ կապուած տարբեր յօրինուածքներ, նիւթեր, ինչը շուկան կը պահանջէ»,- կը թուարկէ «Քոչարշին» ընկերութեան տնօրէն Հայկ Աբրահամեանը: Պահանջարկը մեծ է նոյնինքն Քաշաթաղի շրջանը: Վերջինիս կեդրոնական եւ հիւսիսային մասերուն մէջ բազմաթիւ ջրելեկտրակայաններ կը կառուցուին: Հագարի եւ Աղաւնոյ գետերու միախառնումի տեղը 4 տարի առաջ շինարարութիւնը մեկնարկած է: Կառուցուող ջրելեկտրակայանը իր հզօրութեամբ երկրորդը կ’ըլլայ. կը զիջի միայն Սարսանգի ջրելեկտրակայանին: «Ջրելեկտրակայանը ինքը 6.8 մէկաուաթ հզօրութիւն կ’ունենայ: Տարեկան կ’արտադրէ 32 միլիոն քիլոուաթ/ժամ»,- կը մանրամասնէ «ԷՄ Էներկօ ԷԼ» ընկերութեան գործադիր տնօրէն Ալեքսանտր Մամունցը:
Կառուցուող ջրելեկտրակայանը Քաշաթաղի կեդրոնական հատուածին մէջ է: Շրջանի հիւսիսը բազմաթիւ ջրելեկտրակայաններ արդէն կը գործեն: Բնապահպանները կը հետեւին, որ իրենց աշխատանքը բնութեան չվնասէ: Յատուկ ձկնուղիներ կը կառուցուին՝ ձուադրումի շրջանին հոսանքն ի վեր ձուկերու շարժը չարգելակելու համար: Բնապահպանները չեն թաքցներ, որ խախտումներ ալ կ’արձանագրեն, երբ ջրելեկտրակայանը կը փորձէ թոյլատրուածէն աւելի ջուր վերցնել գետէն: Կը նախատեսեն համատարած եւ շուրջօրեայ հսկողութեան միասնական համակարգ ներդրել: «Պէտք է ստեղծուի համակարգ մը, որ կը պահպանուի, եւ մենք ալ առցանց կը ստուգենք ու կը հասկնանք, թէ ինչքա՛ն կը ծախսուի ջուրը»,- մօտ ապագայի ծրագիրները կը ներկայացնէ Արցախի բնապահպանութեան եւ բնական պաշարներու նախարարի տեղակալ Ալեքսանտր Գասպարեանը: Արդէն գործող եւ կառուցուող ջրելեկտրակայաններու մօտաւոր հնարաւորութիւններու հաշուարկով՝ յառաջիկայ տարիներուն Քաշաթաղի մէջ պիտի արտադրուի Արցախի մէջ արտադրուող ելեկտրականութեան մօտ 40 տոկոսը:
Քաշաթաղի ջրելեկտրակայանները մասնաւոր ներդրումներով կը կառուցուին, եւ արդէն մի քանի տասնեակ աշխատատեղեր ապահոված են: Շրջանային վարչակազմի տեղակալը կը կարեւորէ, որ այդ շինարարական աշխատանքներուն շնորհիւ նաեւ շրջանի ընդհանուր ենթակառուցուածքները կը բարելաւուին: «Նախ ջրելեկտրակայաններուն մէջ աշխատողները հիմնականօրէն երիտասարդներ են: Անոնք շաբթուան 2-3 օրը ջրելեկտրակայաններուն մէջ կ’աշխատին, 2-3 օրը՝ տունն են, կրնան իրենց անհատական տնտեսութիւններով զբաղիլ: Սա դեռ հարցի միայն մէկ կողմն է: Այս ջրելեկտրակայաններուն շնորհիւ մենք ենթակառուցուածքներ ստացած ենք, զորս մինչեւ այսօր չենք ունեցած: Գետի հուներն ի վեր մի քանի գիւղեր իրար կապող ճամբաներ շինուած են»,- կը թուարկէ Քաշաթաղի շրջանային վարչակազմի ղեկավար Ստեփան Սարգսեանը:
Սա հնարաւորութիւն պիտի տայ շրջանի զբօսաշրջային հնարաւորութիւնները զարգացնելու: Գիւղատնտեսութեան եւ ջրային ուժանիւթի ոլորտներուն հետ Քաշաթաղի մէջ այս ալ կը համարուի խոստմնալից ուղղութիւններէն մէկը:
Պաշտօնական Ստեփանակերտէն Գնահատականները՝ Զգուշաւոր-Լաւատեսական
Յունուար 22-ին Տաւոսի մէջ հերթականօրէն հանդիպեցան Հայաստանի Հանրապետութեան վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան ու Ազրպէյճանի նախագահ Իլհամ Ալիեւ: Հանդիպումը ի սկզբանէ նախատեսուած չէր եւ իր տեսակով ոչ պաշտօնական հանդիպում կ’որակուի:
Փաշինեան-Ալիեւ հերթական ոչ պաշտօնական հանդիպումը կը կարեւորեն Ստեփանակերտի մէջ երկխօսութեան պատուհանը աշխոյժ պահելու տեսանկիւնէն: Անկախ ձեւաչափէն ու տեւողութենէն՝ պարբերական հանդիպումները կը նպաստեն, որ առաջնագիծին վրայ իրավիճակը լիցքաթափուի: «Հակամարտութեան աշխարհաքաղաքականութիւնը ոչ միայն բուն հակամարտութեան կարգաւորումն է, այլ նաեւ այնպիսի ռազմավարական կարեւոր տարածաշրջանի մէջ, ինչպիսին Հարաւային Կովկասն է, խաղաղութեան եւ կայունութեան պահպանումը: Հետեւաբար այսպիսի հանդիպումները կը նպաստեն անոր, եւ մենք այդ մէկը կ’ողջունենք»,- կ’ընդգծէ Արցախի նախագահի աշխատակազմի տեղեկատուութեան գլխաւոր վարչութեան պետ Դաւիթ Պապայեանը: Ըստ պաշտօնական տեղեկութեան՝ հանդիպումին Փաշինեան ու Ալիեւ միտքեր փոխանակած են Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտութեան կարգաւորման բանակցային գործընթացի ընթացիկ իրավիճակին եւ հետագայ քննարկումներուն շուրջ: Աւելի ուշ, Նիկոլ Փաշինեան ուղիղ եթերի ժամանակ յստակացուց, որ մանրամասնութիւններ չեն քննարկուած: «Քննարկած ենք նաեւ հնարաւորութիւնները, թէ ի՛նչ պայմաններ կան կարգաւորման շրջագիծին մէջ: Ոչ մէկ մանրամասնութիւն քննարկած ենք, ընդամէնը միտքեր փոխանակած ենք: Սա նաեւ ինչ-որ առումով միտքեր փոխանակելու, բանակցային գործընթացի ընկալումներուն փոխադարձաբար ծանօթանալու հնարաւորութիւն է: Ես կ’ուզեմ ընդգծել, որ քննարկումներու հիմնական առանցքն է այն ինչի մասին, որ մենք կը խօսինք նաեւ հրապարակայնօրէն»,- ըսած է Փաշինեան: Սա կը համապատասխանէ նաեւ պաշտօնական մօտեցումին: «Մանրամանսութիւնները կրնան քննարկուիլ այն ժամանակ, երբ Պաքուն հրաժարի իր հայատեաց քաղաքականութենէն, եւ երբ վերականգնուի բանակցութիւններուն Ստեփանակերտի մասնակցութիւնը»,- կը յստակացնէ Դաւիթ Պապայեան:
Արդեօ՞ք հանդիպումներու նման յաճախակիութիւնը որոշակի մարտահրաւէրներ կը պարունակէ, արդեօ՞ք կողմերուն վրայ ինչ-որ ճնշում մը կայ՝ հակամարտութեան կարգաւորումը արհեստականօրէն արագացնելու: Դաւիթ Պապայեանը նման վտանգ չի տեսներ. «Որեւէ ճնշում տեղի չ’ունենար: ՄԽ ներկայացուցիչները, անգամ պետութիւններու ղեկավարներուն բերանով բազմիցս յայտարարած են, որ իրենք դատաւորներ չեն, այլ միայն միջնորդներ»:
Այս պահուն թրքական գործօնը որոշակիօրէն կ’աշխուժանայ: Դաւիթ Պապայեան սա կը գնահատէ որպէս անխուսափելի զարգացում, բաց վստահ է, որ հայկական դիւանագիտութիւնը հակամարտութեան կարգաւորման գործընթացին մէջ Անգարայի մուտքը կասեցնելու գործիքակազմ ունի:
Ստեփանակերտ